Šala koja potiče iz paganskog kulta – zašto su devojke gurnute u reku na Đurđevdan?
U pojedinim selima Srbije, na Đurđevdan se i danas može videti običaj koji izgleda kao bezazlena zabava: devojke se gurnu u reku, uz smeh i veselje, a zatim brzo izvuku na obalu. Međutim, iza te slike krije se drevna paganska radnja, duboko ukorenjena u religioznoj tradiciji. Veselin Čajkanović, najveći srpski mitolog, tvrdi da ovde imamo ostatke rituala žrtvovanja vodi, poznatog kao "sveta svadba", u kojoj reka uzima nevestu da bi priroda bila plodna.
Božanstvo reke i "nevesta" koju treba darivati
U davnoj prošlosti, reka nije bila samo prirodni resurs – ona je imala svoje božanstvo, duh ili silu, kojoj je trebalo udovoljiti. Na Đurđevdan, kada simbolično počinje nova vegetaciona godina, devojka bi bila odabrana da simbolično postane nevesta vode – prinošena kao žrtva da bi usevi rodili, stoka se množila, a ljudi bili zdravi.
Možda vas zanima:
„ZELENA ČETVRT“ U SRBIJI: Koja verovanja prate ovaj gotovo zaboravljeni običaj?
„Zelena četvrt“ jedan je od manje poznatih običaja u srpskoj narodnoj tradiciji, koji se obeležavao četvrtkom uoči velikih praznika. Ovaj običaj nosi simboliku obnove, zaštite i blagostanja, a u narodu se smatrao posebno važnim za očuvanje zdravlja, plodnosti i zaštite domaćinstva od negativnih sila.
OBIČAJ „PUSTIH STOLICA“: Kako su naši preci obeležavali prisustvo duhova predaka na porodičnim slavljima?
U srpskoj narodnoj tradiciji postojao je običaj poznat kao „puste stolice“, gde su na velikim porodičnim okupljanjima, praznicima ili slavljima, ostavljana prazna mesta za pokojne pretke. Ovaj običaj odražava duboko ukorenjeno poštovanje prema precima i verovanje da njihovi duhovi i dalje učestvuju u životima svojih potomaka.
Možda vas zanima:
„ZELENA ČETVRT“ U SRBIJI: Koja verovanja prate ovaj gotovo zaboravljeni običaj?
„Zelena četvrt“ jedan je od manje poznatih običaja u srpskoj narodnoj tradiciji, koji se obeležavao četvrtkom uoči velikih praznika. Ovaj običaj nosi simboliku obnove, zaštite i blagostanja, a u narodu se smatrao posebno važnim za očuvanje zdravlja, plodnosti i zaštite domaćinstva od negativnih sila.
OBIČAJ „PUSTIH STOLICA“: Kako su naši preci obeležavali prisustvo duhova predaka na porodičnim slavljima?
U srpskoj narodnoj tradiciji postojao je običaj poznat kao „puste stolice“, gde su na velikim porodičnim okupljanjima, praznicima ili slavljima, ostavljana prazna mesta za pokojne pretke. Ovaj običaj odražava duboko ukorenjeno poštovanje prema precima i verovanje da njihovi duhovi i dalje učestvuju u životima svojih potomaka.
Možda vas zanima:
„ZELENA ČETVRT“ U SRBIJI: Koja verovanja prate ovaj gotovo zaboravljeni običaj?
„Zelena četvrt“ jedan je od manje poznatih običaja u srpskoj narodnoj tradiciji, koji se obeležavao četvrtkom uoči velikih praznika. Ovaj običaj nosi simboliku obnove, zaštite i blagostanja, a u narodu se smatrao posebno važnim za očuvanje zdravlja, plodnosti i zaštite domaćinstva od negativnih sila.
OBIČAJ „PUSTIH STOLICA“: Kako su naši preci obeležavali prisustvo duhova predaka na porodičnim slavljima?
U srpskoj narodnoj tradiciji postojao je običaj poznat kao „puste stolice“, gde su na velikim porodičnim okupljanjima, praznicima ili slavljima, ostavljana prazna mesta za pokojne pretke. Ovaj običaj odražava duboko ukorenjeno poštovanje prema precima i verovanje da njihovi duhovi i dalje učestvuju u životima svojih potomaka.
U starim slovenskim i balkanskim verovanjima, voda je imala ulogu plodonosnog principa – ali i nezasite sile koja traži ljudski život. Guranjem devojke u reku, zajednica je obavljala čin simboličke zamene – umesto stvarne žrtve, darovala je gest.
Analogna magija u srpskoj tradiciji
Ova praksa pripada tzv. analognoj magiji – verovanju da se sličnim izaziva slično. Kao što reka uzima “nevestu”, tako će zemlja “roditi”. Slične obrede nalazimo i kod starih Egipćana, koji su reci Nilu svake godine žrtvovali devojku, kao i u srpskim narodnim pričama o rekama koje traže žrtvu (npr. legenda o Usudu).
Čajkanović upozorava da je ono što danas izgleda kao nevina šala – nekada bilo deo ozbiljnog religioznog ciklusa koji je regulisao odnos zajednice s prirodom.
Đurđevdan kao dan obnove života
Đurđevdan ima posebno mesto u narodnom kalendaru – to je dan kada se priroda budi, stoka prvi put izvodi na pašu, a voda simbolično postaje “živa”. Obredi kupanja u reci, branje lekovitog bilja i pravljenje venčića od bilja deo su iste simbolike – obnove, zdravlja i životne snage. Guranjem devojke u vodu, ta energija se “pojačava”.
Danas – ritual bez značenja, ali s jakom slikom
U savremenim verzijama, običaj je lišen religioznog značenja, ali zadržao je formu. Meštani ga danas opisuju kao “tradiciju iz mladosti” ili “smešan događaj iz detinjstva”, ali retko ko zna njegovo poreklo. Ipak, činjenica da se običaj i dalje praktikuje – makar i u izmenjenom obliku – pokazuje koliko je duboko ukorenjen u kolektivnoj svesti.
Srpsko ime sa dva značenja: Jedno je PRELEPO, a drugo JEZIVO
Verovatno jedino ime koje ima dva potpuno oprečna značenja.
UKLETI SRPSKI ZAMAK Na svakog Sv. Iliju dešava se ista stvar
Vojvođanski dvorac Kapetanovo nalazi se na području opštine Plandište u blizini sela Stari Lec.
JEROTIĆ OBJASNIO: Gde grešimo kada u životu naiđemo na krizu
Vladeta Jerotić bio je čuveni psihijatar, filozof, književnik, član SANU i profesor na Pravnom i Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu.
Zašto svako od nas mora da zna svoje pretke DO SEDMOG KOLENA
Znate li ko su vam bili preci? Kako su se zvali, kakvu su sudbinu imali? Da sad uzmete da pišete porodično stablo, koliko generacija unazad ćete znati?
STIŽU VELIKE ZADUŠNICE: Šta sve vernici treba da ispoštuju?
Pravoslavni hrišćani ovu subotu posvećuju umrlim precima i posećuju grobove, pale sveće i služe pomene
Komentari(0)