Od rimskih puteva do austrougarskih karti – kako su se kroz vekove menjale mape Srbije i šta one otkrivaju o prošlosti naših gradova?
Zamislite Beograd bez Kalemegdana, Novi Sad kao malo vojno naselje ili Niš kao rimski vojni logor. Nekadašnji izgled Srbije možemo otkriti kroz stare mape koje su crtali Rimljani, Osmanlije, Mlečani, Habsburzi i drugi. Ove karte ne samo da prikazuju razvoj gradova, već otkrivaju i kako su različite sile kroz istoriju oblikovale teritoriju Srbije.
Najstarije mape Srbije – rimski tragovi
Jedne od najstarijih poznatih mapa Srbije potiču iz vremena Rimskog carstva. Tabula Peutingeriana, rimska itinererska karta iz 4. veka, prikazuje puteve kroz Balkansko poluostrvo, uključujući i Singidunum (Beograd), Naissus (Niš) i Viminacijum – tadašnje važne rimske gradove.
Možda vas zanima:
BAROKNI DRAGULJ U SRCU VRŠCA Ovaj velelepni dvor krije mnoge vredne zbirke ikona sakupljenih u Banatu
Vladičanski dvor je dvor vladike banatskog i jedini je koji potiče iz baroknog doba, a da ima ovu namenu.
ČUVENI BEOGRADSKI MONMARTR Boemska četvrt kojom su šetale najveće svetske ličnosti
Jedna od najstarijih i najlepših ulica Beograda, koju pored prelepe kaldrme, rasvete, i samog ambijenta, krasi i veoma veliki broj restorana.
Možda vas zanima:
BAROKNI DRAGULJ U SRCU VRŠCA Ovaj velelepni dvor krije mnoge vredne zbirke ikona sakupljenih u Banatu
Vladičanski dvor je dvor vladike banatskog i jedini je koji potiče iz baroknog doba, a da ima ovu namenu.
ČUVENI BEOGRADSKI MONMARTR Boemska četvrt kojom su šetale najveće svetske ličnosti
Jedna od najstarijih i najlepših ulica Beograda, koju pored prelepe kaldrme, rasvete, i samog ambijenta, krasi i veoma veliki broj restorana.
Možda vas zanima:
BAROKNI DRAGULJ U SRCU VRŠCA Ovaj velelepni dvor krije mnoge vredne zbirke ikona sakupljenih u Banatu
Vladičanski dvor je dvor vladike banatskog i jedini je koji potiče iz baroknog doba, a da ima ovu namenu.
ČUVENI BEOGRADSKI MONMARTR Boemska četvrt kojom su šetale najveće svetske ličnosti
Jedna od najstarijih i najlepših ulica Beograda, koju pored prelepe kaldrme, rasvete, i samog ambijenta, krasi i veoma veliki broj restorana.
Ove rane mape pokazuju koliko je Balkan bio značajan za Rimsko carstvo, jer su se ovde ukrštali putevi koji su vodili ka istoku i severu Evrope.
Srednjovekovne mape – kada su Srbi ucrtani u istoriju
Prve detaljne mape Srbije pojavljuju se u srednjem veku, kada su evropski kartografi počeli da beleže teritorije slovenskih naroda. U 14. veku, mletački i vizantijski kartografi crtaju Srpsko carstvo cara Dušana, gde su gradovi poput Prizrena, Skoplja i Niša označeni kao ključna središta.
Jedna od najpoznatijih srednjovekovnih mapa Balkana jeste karta Fra Maura iz 15. veka, gde se teritorija Srbije pojavljuje sa precizno označenim gradovima i rekama.
Turske mape Srbije – Osmansko carstvo na Balkanu
Dolaskom Osmanlija, mape Srbije dobijaju sasvim drugačiji izgled. Osmanski kartografi prikazuju Beograd kao jednu od najvažnijih tvrđava carstva, dok se na mapama iz 16. i 17. veka jasno vidi kako su Turci sistematski gradili i utvrđivali svoje gradove.
Jedna od najpoznatijih osmanskih mapa Balkana jeste rad Hadži Kalfe iz 17. veka, na kojoj su Smederevo, Kruševac i Užice označeni kao važne osmanske tvrđave.
Austrougarske i evropske mape – precizna kartografija 18. i 19. veka
Sa oslobađanjem od osmanske vlasti i dolaskom austrijske uprave u severnim delovima Srbije, nastaju izuzetno precizne mape koje prikazuju detalje gradova, puteva i fortifikacija.
Mapa Beograda iz 18. veka prikazuje kako su Austrijanci gradili donji i gornji grad Kalemegdana.
Prva vojna mapa Srbije iz 19. veka, koju je izradila austrougarska vojska, prikazuje sve tadašnje puteve, mostove i tvrđave.
Ove mape su važne jer su pomogle u modernizaciji Srbije, ali i pokazale kako su se menjale granice i urbanistički planovi gradova.
Kako su se menjale granice Srbije kroz mape?
Karte Srbije kroz istoriju odražavaju stalne promene granica, od Dušanovog carstva u 14. veku do Berlinskog kongresa 1878. godine, kada Srbija postaje međunarodno priznata država.
Karta Balkana iz 1913. godine prikazuje Srbiju nakon Balkanskih ratova, sa oslobođenim jugom.
Mapa Kraljevine Jugoslavije iz 1929. godine pokazuje potpuno novi administrativni poredak, gde Srbija više nije zasebna država.
Mapa iz 1945. godine prikazuje Srbiju u okviru socijalističke Jugoslavije, sa promenjenim granicama i novim administrativnim jedinicama.
Svaka od ovih mapa svedoči o političkim promenama i istorijskim preokretima koji su oblikovali Srbiju kakvu danas poznajemo.
Šta nam stare mape otkrivaju o Srbiji?
Gledajući stare mape Srbije, možemo videti kako su gradovi nastajali, kako su se putevi širili i kako su različiti narodi i imperije oblikovali ovu teritoriju. One nisu samo istorijski dokumenti – one su prozor u prošlost, koji nam pomaže da razumemo ko smo i odakle dolazimo.
Ako želite da istražujete dalje, posetite Narodni muzej, Arhiv Srbije ili digitalne arhive, gde se mogu pronaći originalne verzije ovih mapa. Ko zna, možda otkrijete nešto što će promeniti vaš pogled na prošlost Srbije!
Zasijaće u punom sjaju: Rekonstrukcija dva važna spomenika u Užicu - na kompleksu Kadinjača i na spomen česmi na Sinjevcu
Narodni muzej Užice i Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo trenutno rade na dva projekta iz oblasti konzervatorsko – restauratorskih radova na teritoriji grada Užice.
Otac srpskog genija govorio 8 jezika: Milutin Tesla imao jednu čudesnu sposobnost, a zbog ovoga Nikola nije došao na očevu sahranu
Nikola Tesla se sećao kako je otac znao napamet ogromne odlomke iz Homerovih epova i biblijskih tekstova, te kako je često veče provodio u diskusijama, recitovanju i filozofiranju.
Zaboravljena tradicija: Kako se nekada slavio Sveti Trifun u Srbiji
Srbija je zemlja bogate tradicije, u kojoj svaki praznik nosi posebne običaje i priče. Jedan od manje poznatih, ali nekada veoma cenjenih praznika, jeste Sveti Trifun – zaštitnik vinograda i vinogradara.
Ovo žensko ime od 4 slova je jedno od najlepših: Značenje je božanstveno
Jako lepo ime, a značenje još lepše
Zašto najboljeg prijatelja nikad ne bi trebalo uzimati za kuma: Mnogi Srbi ovo rade, a nisu svesni kakvu grešku prave
"Bog na nebu, na zemlji kum" stara je narodna izreka koja dovoljno slikovito govori o važnosti kuma na našim prostorima.
Komentari(0)