Recepti iz kaluđerske kuhinje: Kako su se pripremali posni đakonije u manastiru Tronoša pre više od 200 godina
U tami arhiva manastira Tronoša kod Loznice, pored starih molitvenika i hronika, pronađen je jedan sasvim neobičan rukopis – prvi poznati srpski rukopisni kuvar iz 18. veka.
Iako je manastir Tronoša najpoznatiji po školi u kojoj je Vuk Karadžić naučio prva slova, malo je poznato da se u njegovim riznicama čuva zbirka monaških zapisa u kojoj se nalazi i jedan poseban, sveščica napisana ćirilicom, u formi dnevnika – "Za jelo i post", kako je rukom zabeleženo na koricama.
Prvi srpski posni kuvar
Rukopis datira iz oko 1780. godine, a pretpostavlja se da ga je vodio iguman manastira koji je bio zadužen za trpezu bratstva. Zapisano je više od 40 recepata, većinom posnih jela, jer su postovi u pravoslavnim manastirima zauzimali više od pola godine.
U njemu se nalazi i prvi pisani recept za čorbu od koprive, "varivo od leblebije", "prebranac sa suvim šljivama", kao i uputstvo za pravljenje "slanika od divljeg luka". Neke recepte prate i zanimljive napomene, poput:
Ne samo recepti, već i život
Pored kulinarskih uputstava, rukopis otkriva i mnogo više – kakav je bio dnevni ritam ishrane u manastiru, šta se kuva kada dolaze gosti, i kako su se čuvale zalihe hrane bez frižidera. Na primer, navodi se da su šljive sušene iznad "tamjana", a pasulj se ostavljao u zemljanim loncima sa lišćem oraha radi zaštite od crva.
Zašto ovaj dokument nije poznat široj javnosti?
Rukopis se čuva u manastirskoj biblioteci i retko je izlagan. Tek 2019. godine, u okviru projekta digitalizacije starih rukopisa, nekoliko stranica je prebačeno u elektronsku formu. Međutim, nema dostupnog kompletnog prevoda, niti je iko pokušao da ove recepte prikaže javnosti kroz emisije, radionice ili kuvarske priručnike.
Autentičan deo srpske gastronomske i duhovne tradicije
Ovaj kuvar nije samo zanimljiv iz kulinarskog ugla – on je svedočanstvo o načinu života, poštovanju prirode i duhovnoj filozofiji ishrane, koji danas ponovo postaju aktuelni kroz pokrete sporog života i zdrave hrane.
Možda je vreme da se "čorba od koprive s malo sirćeta i meda" vrati na naše trpeze – kao znak poštovanja prema mudrosti predaka.
Bio je srpski vladar iz senke: Pričalo se da je vanbračni sin kneza Miloša, posle ubistva Mihaila venčao se njegovom verenicom, a onda je misteriozno umro
Blaznavčevo delo i njegov uticaj na istoriju Srbije ostali su nedovoljno istraženi i istorijski nepotpuno ocenjeni. Poslednji sati u životu Milivoja Petrovića bili su veoma intrigantni, kao i čitav njegov život, a njegova iznenadna smrt je i dalje obavijena velom misterije.
„Beli medenjak“ iz Negotinske krajine: Zaboravljena sorta belog luka koja se suši u vencima
Luk koji ne pecka, već miriše na detinjstvo: Stara sorta iz Negotina čuva ukus zaboravljenih bašta
Manastir Jovanje – zaboravljeno svetilište na vodi u dolini srpskih svetinja
Najtiši manastir Ovčarsko-kablarske klisure: Jovanje – svetinja kojoj se pristupa čamcem i molitvom
Isposnica Svetog Save iznad Studenice – mesto gde je nastao prvi srpski tipik
Tišina visoko iznad Studenice: U steni iz koje je proizašao srpski monaški poredak
Manastir Gornjak i isposnica Grigorija Sinaita: Tišina stene u kojoj se čula molitva
U klisuri Mlave, pod senkom litica, i dalje stoji mesto gde se Srbi učili tišini – isposnica Grigorija Sinaita, jednog od duhovnih stubova srednjovekovne Srbije
Komentari(0)