TAJNA SIMBOLIKE GRBOVA STARIH SRPSKIH PLEMENITAŠA – Šta heraldika govori o prošlosti?
Od dvoglavog orla do tajanstvenih zmajeva i lavova, grbovi srpskih plemićkih porodica kriju drevne poruke i simbole moći. Kako su nastali i kakva se skrivena značenja nalaze u ovim heraldičkim remek-delima?
Srednjovekovni srpski plemići koristili su grbove ne samo kao oznaku porodice, već i kao simbol časti, moći i veze sa višim duhovnim silama. Danas su ovi grbovi svedočanstvo istorije i priče koje čekaju da budu otkrivene.
1. Dvoglavi orao – simbol moći i duhovne zaštite
🦅 Dvoglavi orao je jedan od najpoznatijih simbola srpske heraldike i može se videti na mnogim srednjovekovnim grbovima.
🔹 Poreklo simbola:
Potekao je iz Vizantijskog carstva, gde je označavao spoj duhovne i svetovne vlasti.
Srpski vladari su ga usvojili kao znak suvereniteta i nezavisnosti.
Dva orlovska pogleda – jedan ka istoku, drugi ka zapadu – simbolizuju dva sveta (duhovni i materijalni) ili dve strane carstva.
✅ Najpoznatiji grbovi sa dvoglavim orlom:
Grb Nemanjića – Zlatni dvoglavi orao na crvenom polju, preuzet iz vizantijske tradicije.
Grb Brankovića – Crni dvoglavi orao sa zlatnim kandžama, simbol otpora Osmanlijama.
2. Zmaj kao znak hrabrosti i mistične sile
🐉 Zmaj se često pojavljuje na grbovima srpskih vitezova i plemića, ali njegova simbolika je dublja nego što se misli.
🔹 Značenje zmaja u srpskoj heraldici:
Predstavlja snagu, zaštitu i božansku moć.
Smatran je simbolom viteštva i hrabrosti u borbi protiv neprijatelja.
Povezivan je sa starim slovenskim mitovima o "zmajevitim ljudima", za koje se verovalo da imaju posebnu moć.
✅ Najpoznatiji grbovi sa zmajem:
Red Zmaja – viteški red osnovan od strane despota Stefana Lazarevića i ugarskog kralja Sigismunda, gde su članovi nosili simbol zmaja kao znak zakletve.
Grb Jakšića – Plemićka porodica koja je u 15. veku koristila zmaja na svom grbu kao simbol borbe protiv Osmanlija.
3. Lav – kraljevski simbol snage i pravde
🦁 Lav je bio čest motiv na grbovima srpskih plemića i vladara, označavajući snagu, hrabrost i pravednu vladavinu.
🔹 Značenje lava:
Simbol junaštva i nepokolebljivosti u borbi.
Predstavlja zaštitnika naroda i pravde.
U heraldici se često pojavljuje kao stojeći lav sa podignutom šapom, što simbolizuje spremnost na akciju.
✅ Najpoznatiji grbovi sa lavom:
Grb Balšića – Crveni lav na zlatnom polju, simbol hrabrosti i vladarske moći.
Grb Crnojevića – Lav koji drži krst, znak vernosti pravoslavnoj veri i borbi za nezavisnost.
4. Krst sa četiri ocila – zaštitni znak srpskih vladara
✝ Krst sa četiri ocila (Српски крст) jedan je od najpoznatijih simbola srpske heraldike.
🔹 Njegova simbolika:
Predstavlja hrišćansku veru i nebesku zaštitu.
Četiri ocila (ognjena simbola) često se tumače kao "Samo Sloga Srbina Spašava", ali izvorno označavaju svetlost i božanski plamen.
Ovaj simbol potiče iz vizantijske heraldike, ali ga je usvojila dinastija Nemanjića.
✅ Najpoznatiji grbovi sa srpskim krstom:
Grb Lazarevića – Krst sa ocila na štitu, simbol vernosti pravoslavlju i otporu Osmanlijama.
Grb Kotromanića – Kraljevska dinastija Bosne koristila je varijaciju ovog simbola u svom grbu.
5. Simboli polumeseca i zvezde – tragovi istoka u srpskoj heraldici
🌙⭐ Iako je polumesec često povezan sa osmanskim simbolima, on se pojavljuje i u staroj srpskoj heraldici.
🔹 Njegova simbolika u srednjovekovnoj Srbiji:
Predstavlja večnu svetlost i ciklus života.
U kombinaciji sa zvezdom, označava zaštitu i božanski poredak.
Koristio se kao znak plemstva i viteštva.
✅ Najpoznatiji grbovi sa ovim simbolima:
Grb Kosača – Polumesec i zvezda kao znak dinastije koja je vladala Humskom zemljom.
Grb Pavlovića – Povezivan sa viteškim redovima i astronomskim znanjem srednjovekovnih vladara.
Šta nam heraldika govori o srpskoj istoriji?
🔹 Srpski grbovi nisu bili samo ukrasi – oni su nosili poruke o moći, veri i hrabrosti svojih vlasnika.
🔹 Mnoge plemićke porodice koristile su simbole koji su odražavali njihovu političku i vojnu ulogu u istoriji.
🔹 Danas su ti grbovi deo nasleđa koje nas podseća na slavnu prošlost i srednjovekovne vitezove.
Bilo da su u pitanju dvoglavi orao, zmaj, lav ili krst sa ocila, svaki od ovih simbola krije priču koja i danas fascinira istoričare i ljubitelje prošlosti.
Duhovnik otkrio ko ne sme nikad da se pričesti, jer mu to ne ide na spasenje, već na osudu: Patrijar Pavle smatrao da nesrećni ljudi ovako mogu naći pravi put
Čuvajmo se od neljudi, ali se još više čuvajmo da i mi ne postanemo neljudi. Kada bih bio poslednji Srbin, pristao bih da nestanem, a da ne bude zločina", rekao je čuveni patrijarh Pavle.
Godišnja doba u planinskom selu: Običaji koji prate sneg, svadbu i zadušnice
Na visinama oko Stare planine, običaji ne prate kalendar – već vetar, mesec i miris vlažne zemlje
Krv u vatri: Tajni običaj “prelivanja vatre” kojim su Srbi štitili dom od uroka
Zašto su naši preci gasili vatru posoljenom vodom, pljuvačkom i tišinom?
Velika subota: Noć kad se kuća ne sme pomesti – da se blagoslov ne izbaci napolje
Stari srpski običaj koji zabranjuje metlu, buku i premeštanje stvari pred Uskrs
Večeras pred spavanje svaka žena obavezno treba da urade 1 stvar: Naše bake taj običaj nikako nisu kršile, jer se veruje da ćete tako predvideti svoju sudbinu
Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici danas obeležavaju Veliki petak, najtužniji dan u hrišćanskoj istoriji, kada je prema verovanju, Isus Hrist osuđen i razapet na Golgoti, gde je i umro.
Komentari(0)