TAJNA SIMBOLIKE GRBOVA STARIH SRPSKIH PLEMENITAŠA – Šta heraldika govori o prošlosti?

Kiza R

12:00

Kultura 0

Od dvoglavog orla do tajanstvenih zmajeva i lavova, grbovi srpskih plemićkih porodica kriju drevne poruke i simbole moći. Kako su nastali i kakva se skrivena značenja nalaze u ovim heraldičkim remek-delima?

grb
Shutterstock

Srednjovekovni srpski plemići koristili su grbove ne samo kao oznaku porodice, već i kao simbol časti, moći i veze sa višim duhovnim silama. Danas su ovi grbovi svedočanstvo istorije i priče koje čekaju da budu otkrivene.

1. Dvoglavi orao – simbol moći i duhovne zaštite

🦅 Dvoglavi orao je jedan od najpoznatijih simbola srpske heraldike i može se videti na mnogim srednjovekovnim grbovima.

🔹 Poreklo simbola:

Potekao je iz Vizantijskog carstva, gde je označavao spoj duhovne i svetovne vlasti.
Srpski vladari su ga usvojili kao znak suvereniteta i nezavisnosti.
Dva orlovska pogleda – jedan ka istoku, drugi ka zapadu – simbolizuju dva sveta (duhovni i materijalni) ili dve strane carstva.

✅ Najpoznatiji grbovi sa dvoglavim orlom:

Grb Nemanjića – Zlatni dvoglavi orao na crvenom polju, preuzet iz vizantijske tradicije.
Grb Brankovića – Crni dvoglavi orao sa zlatnim kandžama, simbol otpora Osmanlijama.

2. Zmaj kao znak hrabrosti i mistične sile

🐉 Zmaj se često pojavljuje na grbovima srpskih vitezova i plemića, ali njegova simbolika je dublja nego što se misli.

🔹 Značenje zmaja u srpskoj heraldici:

Predstavlja snagu, zaštitu i božansku moć.
Smatran je simbolom viteštva i hrabrosti u borbi protiv neprijatelja.
Povezivan je sa starim slovenskim mitovima o "zmajevitim ljudima", za koje se verovalo da imaju posebnu moć.

✅ Najpoznatiji grbovi sa zmajem:

Red Zmaja – viteški red osnovan od strane despota Stefana Lazarevića i ugarskog kralja Sigismunda, gde su članovi nosili simbol zmaja kao znak zakletve.
Grb Jakšića – Plemićka porodica koja je u 15. veku koristila zmaja na svom grbu kao simbol borbe protiv Osmanlija.

3. Lav – kraljevski simbol snage i pravde

🦁 Lav je bio čest motiv na grbovima srpskih plemića i vladara, označavajući snagu, hrabrost i pravednu vladavinu.

🔹 Značenje lava:

Simbol junaštva i nepokolebljivosti u borbi.
Predstavlja zaštitnika naroda i pravde.
U heraldici se često pojavljuje kao stojeći lav sa podignutom šapom, što simbolizuje spremnost na akciju.

✅ Najpoznatiji grbovi sa lavom:

Grb Balšića – Crveni lav na zlatnom polju, simbol hrabrosti i vladarske moći.
Grb Crnojevića – Lav koji drži krst, znak vernosti pravoslavnoj veri i borbi za nezavisnost.

4. Krst sa četiri ocila – zaštitni znak srpskih vladara

✝ Krst sa četiri ocila (Српски крст) jedan je od najpoznatijih simbola srpske heraldike.

🔹 Njegova simbolika:

Predstavlja hrišćansku veru i nebesku zaštitu.
Četiri ocila (ognjena simbola) često se tumače kao "Samo Sloga Srbina Spašava", ali izvorno označavaju svetlost i božanski plamen.
Ovaj simbol potiče iz vizantijske heraldike, ali ga je usvojila dinastija Nemanjića.

✅ Najpoznatiji grbovi sa srpskim krstom:

Grb Lazarevića – Krst sa ocila na štitu, simbol vernosti pravoslavlju i otporu Osmanlijama.
Grb Kotromanića – Kraljevska dinastija Bosne koristila je varijaciju ovog simbola u svom grbu.

5. Simboli polumeseca i zvezde – tragovi istoka u srpskoj heraldici

🌙⭐ Iako je polumesec često povezan sa osmanskim simbolima, on se pojavljuje i u staroj srpskoj heraldici.

🔹 Njegova simbolika u srednjovekovnoj Srbiji:

Predstavlja večnu svetlost i ciklus života.
U kombinaciji sa zvezdom, označava zaštitu i božanski poredak.
Koristio se kao znak plemstva i viteštva.

✅ Najpoznatiji grbovi sa ovim simbolima:

Grb Kosača – Polumesec i zvezda kao znak dinastije koja je vladala Humskom zemljom.
Grb Pavlovića – Povezivan sa viteškim redovima i astronomskim znanjem srednjovekovnih vladara.

Šta nam heraldika govori o srpskoj istoriji?

🔹 Srpski grbovi nisu bili samo ukrasi – oni su nosili poruke o moći, veri i hrabrosti svojih vlasnika.
🔹 Mnoge plemićke porodice koristile su simbole koji su odražavali njihovu političku i vojnu ulogu u istoriji.
🔹 Danas su ti grbovi deo nasleđa koje nas podseća na slavnu prošlost i srednjovekovne vitezove.

Bilo da su u pitanju dvoglavi orao, zmaj, lav ili krst sa ocila, svaki od ovih simbola krije priču koja i danas fascinira istoričare i ljubitelje prošlosti.

POVEZANE VESTI
Vuk Karadžić

Zašto Vukova žena nije htela da živi u Srbiji

Kultura

13:00

22 jul, 2025

Vuk Stefanović Karadžić se u Beču oženio Anom Kraus, ćerkom bogatog austrijskog trgovca. Sa njom je dobio trinaestoro dece, ali se zbog Vukovih čestih putovanja, Ana o porodici starala uglavnom sama.

Tagovi:
heraldika

Komentari(0)

Loading