LILANJE JE STARIJE I OD HRIŠĆANSTVA Običaj koji je vekovima prisutan kod stočarskog stanovništva na području zapadne Srbije (VIDEO)

Jelena Vamović

19:00

Zanimljivosti 0

Vezan je za praznik Petrovdan posvećen Svetim Apostolima Petru i Pavlu, koji se proslavlja 12. jula. Ovo je magijsko-religijski narodni običaj koji se kod Srba, osim na Petrovdan, upražnjava i pred Velike poklade, uoči Ivanjdana, Spasovdana i Đurđevdana. Slične običaje nalazimo kod svih Slovena i kod mnogih drugih naroda.

LILANJE JE STARIJE I OD HRIŠĆANSTVA Običaj koji je vekovima prisutan kod stočarskog stanovništva na području zapadne Srbije (VIDEO)
Printscreen/Youtube

Naziv je običaj dobio prema obrednim predmetima koji se tom prilikom koriste - Lilama. Lila je zapaljena suva brezova ili trešnjeva kora umetnuta u procjep drvenog štapa. U različitim zajednicama lila se sreće i pod nazivima olalija, oratnik ili oratnica.

Godine 2017, na predlog Centra za kulturu „Vuk Karadžić” iz Loznice, običaj paljenja petrovdanskih lila ili lilanje uvršten je u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.

Vuk Karadžić o lilama


Možda vas zanima:

O imenu

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Po nekim autorima reč lila izvedena je od olalija. Po drugima je u nazivu olalija očuvan trag rimskog običaja Parilia posvećen rimskom božanstvu Palesu, koga su rimski pastiri praznovali 21. aprila. Imena oratnik i oratnica kojim se ponegde označava ovaj običaj, izvode se iz staroslovenskog korena ora sačuvanog u reči oriti (pesma se ori).

LILANJE JE STARIJE I OD HRIŠĆANSTVA Običaj koji je vekovima prisutan kod stočarskog stanovništva na području zapadne Srbije (VIDEO) Printscreen/Youtube
 

 

Običaj

Mlađi svet pali lile. Upaljene lile baca preko krovova i nosi oko torova izgovarajući: „Lila gori , žito rodi“, ili „Bogami, veselo nam lile gore, da nam krave dobro vode“. U nekim krajevima se na poklade pale velike gomile slame koje bi zatim deca, devojke i momci preskakali „radi zdravlja“. Na naše ove običaje mogli su uticati i srodni običaji zatečenih domicilnih stanovnika Balkana.

Poreklo običaja

Običaj je stariji od hrišćanstva. Vatra u noći plaši i tera demonske sile čuvajući ljude, životinje i useve. Vatrom se dokazuje moć, ovladavanje ali i prijateljstvo sa ovom „opasnicom“. Prema tome ove buktinje nisu ništa drugo do pokretne vatre zaštitnice. (U Bosanskoj Krajini se kaže ljuljati i lilati.)

Paljenje petrovdanskih lila ili lilanje

Običaj pravljenja i paljenja petrovdanskih lila vekovima je prisutan kod stočarskog stanovništva na području zapadne Srbije i vezan je za praznik Petrovdan, posvećen Svetim Apostolima Petru i Pavlu koji se proslavlja 12. jula. Nekoliko dana pre Petrovdana članovi zajednice prave lile od brezove ili trešnjeve kore. Kora se trakasto oljušti, savije kružno poput "vetrenjače" i pričvrsti na vrh leskovog štapa dužine oko 1 metar. Da bi bila spremna za upotrebu, odnosno lako zapaljiva, ovako napravljena lila suši se nekoliko dana. Centralni događaj svetkovine, odnosno paljenja lila se odigrava uoči Petrovdana i praćen je nizom običaja, među kojima su i branje cveća i pletenje venčića. Sa prvim sumrakom stoka se zatvara u torove, gde se obavlja muža i kićenje cvetnim vencima. Odmah potom deca i omladina pale lile i sa njima trče oko torova, pevajući: „Kuda lile hodile, tuda krave vodile.” U isto vreme pale se vatre na raskrsnicama, gde uz pesmu, igru i šalu ovaj vid okupljanja meštana prerasta u narodno veselje koje traje do duboko u noć.

Ovaj običaj, kao karakterističan za oblasti oko Šapca, Loznice, Valjeva, Sjenice, Nove Varoši i Ivanjice, 2017. godine uvršten je na Listu nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.

Izvor: vikipedija

 

POVEZANE VESTI
Džozefin (Džo) Vajthed

Bogata Kanađanka borila se u srpskoj vojsci kao muško: Na ratište došla kao dobrovoljac sa samo 22 godine, a pucala je bolje od muškaraca

Zanimljivosti

14:00

2 jul, 2025

Kako je krenula okupacija, tako su se njena spretnost sa oružjem i veštine na otvorenom pokazale vitalnijim nego ikada ranije. Kako su se često nalazile na meti krađa očajnih meštana, ratnih zarobljenika i neprijatelja, bolnice za škotske žene regrutovale su Vajthedovu kao "čuvarku" kako bi sprečila svakodnevne pljačke resursa i zaliha.

Tagovi:
lilanje običaj srbija zapadna srbija šabac loznica valjevo Sjenica Nova Varoš Ivanjica nematerijalno kulturno nasleđe Vuk Karadžić

Komentari(0)

Loading