Kraj 14. veka bio je vreme burnih političkih previranja na Balkanu. U tom vihoru istorije izdigla se figura kralja Vukašina Mrnjavčevića – vojskovođe, vlastele i jednog od ključnih aktera u poslednjim godinama srpske srednjovekovne moći. Njegov uspon, savez sa carem Urošem, sukobi sa vlastelom i tragičan kraj na obalama Marice ostavili su dubok trag na sudbinu srpskog kraljevstva.
Poreklo i rani uspon
Pouzdanih podataka o poreklu Vukašina i njegove porodice nema mnogo. Najraniji trag vodi do njegovog oca Mrnjave, za koga dubrovački pisac Mavro Orbin (XVI–XVII vek) beleži da je bio siromašni vlastelin iz Livna u današnjoj Bosni. Prema toj priči, Mrnjava se sa porodicom preselio u Hercegovinu, u Bistricu kod Blagaja na reci Buni, gde su deca sticala prve vojničke i dvorske veštine.
Na dvor cara Stefana Uroša IV Dušana, Vukašin i njegov mlađi brat Uglješa dolaze verovatno zahvaljujući vojnoj službi. Vizantijski istoričar Laonik Halkokondil navodi da su nosili dvorske titule peharника i konjušara. Prvi pouzdani istorijski pomen Vukašina vezuje se za period nakon Dušanove smrti 1355. godine.
Možda vas zanima:
3 JELA KOJA SU STALNO DORUČKOVALI SREDNJEVEKOVNI SRBI: Veruje se da su zbog te hrane bili ZDRAVI LJUDI sa puno snage
Srbi su oduvek voleli dobro da pojedu i popiju, ali je isto tako i siromaštvo bilo sastavni deo njihovih života. Upravo ono je iznedrilo veliki broj jela koja su "malo za oči, mnogo za telo".
VEČITA NEPOZNANICA Gde počiva despot Đurađ Branković, poslednji vladar slobodne Srbije pre njenog konačnog pada pod tursku vlast?
Srednjovekovna istorija Srbije ostavila nam je više pitanja nego odgovora, a jedno od njih je mesto gde počiva despot Đurađ Branković
Možda vas zanima:
3 JELA KOJA SU STALNO DORUČKOVALI SREDNJEVEKOVNI SRBI: Veruje se da su zbog te hrane bili ZDRAVI LJUDI sa puno snage
Srbi su oduvek voleli dobro da pojedu i popiju, ali je isto tako i siromaštvo bilo sastavni deo njihovih života. Upravo ono je iznedrilo veliki broj jela koja su "malo za oči, mnogo za telo".
VEČITA NEPOZNANICA Gde počiva despot Đurađ Branković, poslednji vladar slobodne Srbije pre njenog konačnog pada pod tursku vlast?
Srednjovekovna istorija Srbije ostavila nam je više pitanja nego odgovora, a jedno od njih je mesto gde počiva despot Đurađ Branković
Možda vas zanima:
3 JELA KOJA SU STALNO DORUČKOVALI SREDNJEVEKOVNI SRBI: Veruje se da su zbog te hrane bili ZDRAVI LJUDI sa puno snage
Srbi su oduvek voleli dobro da pojedu i popiju, ali je isto tako i siromaštvo bilo sastavni deo njihovih života. Upravo ono je iznedrilo veliki broj jela koja su "malo za oči, mnogo za telo".
VEČITA NEPOZNANICA Gde počiva despot Đurađ Branković, poslednji vladar slobodne Srbije pre njenog konačnog pada pod tursku vlast?
Srednjovekovna istorija Srbije ostavila nam je više pitanja nego odgovora, a jedno od njih je mesto gde počiva despot Đurađ Branković
Saveznik cara Uroša V
Posle smrti cara Dušana, na presto dolazi njegov sin, Stefan Uroš V, kasnije poznat kao Uroš Nejaki. Mlad i bez autoriteta svog oca, Uroš nije uspeo da održi čvrstu centralnu vlast. U takvom okruženju moćni velikaši, poput Vukašina, počinju da jačaju svoje položaje.
Oko 1365. godine, Uroš je Vukašina proglasio „kraljem Srba i Grka“, čime je Vukašin postao njegov savetnik, saborac i faktički suvladar. Dok je Uroš formalno bio vrhovni vladar, Vukašin je vladao južnim i zapadnim oblastima carstva – od Prizrena i Skoplja do Prilepa, koji postaje njegova prestonica.
Odnosi sa vlastelom i porodicom
Vukašin nije bio omiljen među svim velikašima. Njegov nagli uspon izazvao je podozrenje i rivalstvo drugih moćnika, posebno kneza Lazara Hrebeljanovića na severu i Balšića u Zeti. Ipak, najbliži saveznik mu je bio njegov brat despot Jovan Uglješa, koji je vladao u Seru (Serres) i imao značajan uticaj u Makedoniji i Trakiji..
Osmanski prodor na Balkan
Još od sredine XIV veka, Osmanlije su, posle zauzimanja velikog dela Vizantije, učvrstile svoje uporište u evropskoj Trakiji. Već 1354. godine osvojile su Galipolje i odatle započele sistematski prodor ka unutrašnjosti Balkana. Njihova strategija bila je kombinacija vojnog pritiska i potčinjavanja lokalnih vladara vazalnim ugovorima.
U drugoj polovini veka, njihovi upadi u Makedoniju i ka srpskim granicama postaju sve učestaliji. Jovan Uglješa, kao gospodar Sera, imao je neposredan dodir sa turskom opasnošću i stalno je upozoravao na pretnju. Plan braće bio je da udare preventivno – iznenadnim pohodom u Trakiju, pre nego što Osmanlije okupe veću silu.
Marička bitka – noćni udar koji je promenio istoriju
Godine 1371., Vukašin i Uglješa okupljaju vojsku od više desetina hiljada ljudi, sastavljenu pretežno od srpskih ratnika iz Makedonije i Kosova, uz manje odrede savezničkih trupa. Poverili su se u brojnost i iznenadni napad.
Do odlučnog sukoba došlo je 26. septembra 1371. godine kod sela Černomen, na reci Marici. Osmanlijskom vojskom zapovedao je Lala Šahin-paša, iskusni vojskovođa i beglerbeg Rumelije.
Iako malobrojniji, Šahin-paša iskoristio je ključnu prednost – iznenađenje i pokretljivost konjice. Srpska vojska, koja je već bila utaborena uz reku, nije očekivala noćni napad. Turci su u gluvoj noći upali u logor, izazvali pometnju i paniku, a zatim uništili najveći deo trupa pre nego što su se mogle organizovati.
I Vukašin i Uglješa su poginuli u tom haosu, a priča o „Marici koja je te noći potekla crvena od krvi“ ostala je u narodnom sećanju i pesmama.
Posledice poraza – otvoren put Osmanlijama
Poraz kod Marice bio je katastrofalan za srpske zemlje. Osmanlije su sada imale potpuno otvoren put ka unutrašnjosti Balkana. Bez ozbiljnog protivnika na jugu Srbije i u Makedoniji, brzo su potčinile mnoge lokalne gospodare.
Već u narednim godinama, osmanske čete sve češće prodiru ka Kosovu, Raškoj i Moravskoj Srbiji. Srpski velikaši, uključujući i Vukašinovog sina Marka Mrnjavčevića, morali su da priznaju vazalni odnos prema sultanu i da šalju pomoćne trupe u turske ratove.
Istoričari se slažu da je upravo 1371. godina bila prelomna: srpska država je tada izgubila realnu mogućnost da samostalno zaustavi osmanski prodor, iako će simbol Kosova 1389. kasnije zaseniti značaj Maričkog poraza.
Sećanje na Vukašina
Lik Vukašina Mrnjavčevića u narodnoj tradiciji često je obojen negativno, delom zbog epske poezije koja ga prikazuje kao zavidnog i okrutnog, posebno prema caru Urošu. Međutim, istoričari ističu da je reč o složenoj ličnosti i da je Vukašin bio vladar koji je pokušao da sačuva moć carstva u teškim vremenima. Njegov kraj na Marici bio je i simbol kraja jedne epohe srpske državnosti.
Umro od teškog zapaljenja mozga, a grobari su ostali u čudu kad su podigli kovčeg u kojem je bio Vuk: Dugo se pričalo da nije u njemu bio
O njegov smrti malo se zna, a prema nekim podacima umro je od meningitisa, odnosno zapaljenja mozga
SUTRA SU MIHOLJSKE ZADUŠNICE: Ne zaboravite na običaje, a ove 3 stvari žene ne smeju da dotaknu!
Sutra je jedna od četiri velike zadušnice u pravoslavnom kalendaru – Miholjske zadušnice. Ovaj dan je posvećen sećanju na naše upokojene, ali je takođe vreme ispunjeno dubokom simbolikom, strogim pravilima i običajima koji se vekovima prenose u Srbiji.
U SRBIJI JE BILO ZABRANJENO ZVATI IH GLASNO: Tajna o vilama sa Radan planine i zašto su se plašile metala i soli
Legende o vilama nisu samo deo bajki; one su bile realnost za naše pretke. Jedno od najčuvenijih mesta gde se verovalo da obitavaju vile je Radan planina, mesto gde su ljudi koristili posebne amajlije i gde se njihovo ime nije smelo izgovarati – glasno, ni slučajno.
MRAČNA TAJNA NAJSTARIJE KAFANE: Zašto su sveštenici protestovali zbog imena i kakav skandal krije "Znak pitanja" (?)
Iza strogih fasada i uglađenih ulica Beograda kriju se mračne priče i zaboravljeni skandali. Jedan od najupečatljivijih urbanih mitova vezan je za najstariju kafanu u gradu – mesto koje je tri puta menjalo ime i koje je svedočilo o jednom krvavom danu.
ZBOG OVOGA JE SRBIN NAJVEĆI DOMAĆIN: Retko viđeni ritual s vodom i peškirom koji goste ostavlja bez teksta!
Sve ste čuli o srpskom gostoprimstvu – hrana, piće, "da se naješ k'o čovek". Ali prava tajna srpskog domaćina krije se u jednom zaboravljenom, emotivnom i duboko poštovanom ritualu koji se dešava pre nego što i sednete za sto. Otkrivamo običaj "Umivanja gostiju" – vrhunac dobrodošlice.
Komentari(0)