Crkva koju je podigla žena despota: Sretenjski hram u Krušedolu – tiha zadužbina Angeline Branković
U senci slavnog manastira, na uzvišenju kraj voćnjaka, stoji skromna bela crkva koja krije veliku priču o jednoj ženi, njenoj veri i istoriji koje se više niko ne seća naglas
Zadužbina majke srpske svetiteljske loze
Na obroncima Krušedola, okružena zelenilom i tišinom, nalazi se Sretenjska crkva, jedan od najnepoznatijih, a istorijski izuzetno značajnih hramova Fruške gore. Sagradila ju je despotica Angelina Branković, udovica despota Stefana Brankovića i majka svetitelja Maksima (Đorđa) Brankovića. Crkva je podignuta u okviru nekadašnjeg ženskog manastira koji je bio posvećen Svetom Jovanu Zlatoustom, a kasnije, kao i danas, poznata je kao Sretenjska crkva, po prazniku Sretenja Gospodnjeg.
Jedina crkva koju je podigla srpska vladarka
Možda vas zanima:
Sutra slavimo SRETENJE: Crveno slovo u kalendaru i važan ISTORIJSKI DAN za SRBIJU - Koja se sve verovanja vezuju za ovaj praznik?
Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici sutra slave Sretenje Gospodnje, veliki praznik koji je u kalendaru obeležen crvenim slovom
Čudo Svetog Arhangela Mihaila – običaj kaže da danas u domu ne sme biti svađe
Sveti arhangel Mihailo, vojvoda nebeske vojske, proslavlja se više puta u toku godine, a 19. septembra vernici obeležavaju uspomenu na njegovo čudesno javljanje u gradu Kolose.
Možda vas zanima:
Sutra slavimo SRETENJE: Crveno slovo u kalendaru i važan ISTORIJSKI DAN za SRBIJU - Koja se sve verovanja vezuju za ovaj praznik?
Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici sutra slave Sretenje Gospodnje, veliki praznik koji je u kalendaru obeležen crvenim slovom
Čudo Svetog Arhangela Mihaila – običaj kaže da danas u domu ne sme biti svađe
Sveti arhangel Mihailo, vojvoda nebeske vojske, proslavlja se više puta u toku godine, a 19. septembra vernici obeležavaju uspomenu na njegovo čudesno javljanje u gradu Kolose.
Možda vas zanima:
Sutra slavimo SRETENJE: Crveno slovo u kalendaru i važan ISTORIJSKI DAN za SRBIJU - Koja se sve verovanja vezuju za ovaj praznik?
Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici sutra slave Sretenje Gospodnje, veliki praznik koji je u kalendaru obeležen crvenim slovom
Čudo Svetog Arhangela Mihaila – običaj kaže da danas u domu ne sme biti svađe
Sveti arhangel Mihailo, vojvoda nebeske vojske, proslavlja se više puta u toku godine, a 19. septembra vernici obeležavaju uspomenu na njegovo čudesno javljanje u gradu Kolose.
U narodnoj tradiciji, despotica Angelina je poznata kao sveta žena, monahinja, progonjenica, zaštitnica siromašnih i hodočasnica koja je zajedno sa decom bežala kroz tadašnje ugarske zemlje. Ova crkva je jedini poznati hram koji je podigla žena iz loze Brankovića, i upravo zato ima posebno mesto u istoriji srpske crkvene arhitekture. Nije podizana za slavu, već za utehu – njoj, ženama koje su tu bile monahinje, i dušama koje su bežale iz porobljene Srbije.
Arhitektura jednostavna, ali značenjem bogata
Crkva je malih dimenzija, jednobrodna sa oltarskom apsidom i visokom zvonik-kulom, koja je kasnije dograđivana. Na ulazu se nalazi skromna freska koja prikazuje susret Isusa sa starcem Simeonom – simbol predaje i poverenja u volju Božiju. Zidovi su jednostavni, bez ukrasa, ali na grobnim pločama u porti nalaze se simboli lobanje i ukrštenih kostiju, što ukazuje na prisustvo starog groblja i davno zaboravljenih monahinja.
Zastava koja i dalje vijori
Ispred crkve stoji visok jarbol sa srpskom trobojkom, što je retkost za ovako male seoske hramove. Zastava se ne spušta ni po jakom vetru, što meštani tumače kao znak da ovo mesto i dalje ima svog nebeskog zaštitnika. Iako jednostavna i usamljena, crkva i danas okuplja vernike tokom praznika Sretenja, kada se služi liturgija i pale sveće za pokoj duša onih koje istorija nije zapisala.
Zanimljivosti koje govore više od zidova
– Crkvu je podigla despotica Angelina, kasnije monahinja i svetiteljka, čije mošti se danas čuvaju u Krušedolu.
– Bila je deo ženskog manastira, koji je vremenom nestao, ali se njegovo postojanje potvrđuje kroz spomenike i narodno predanje.
– Na jednoj od ploča u porti nalazi se reljef lobanje sa ukrštenim kostima, jedan od najstarijih simbola smrtnosti u srpskoj ikonografiji.
– Freska iznad ulaza nosi potpis ikonopisca i godinu izrade – 2023. godina, što znači da se obnova umetnosti i dalje događa.
– Crkva je u poslednjoj deceniji obnovljena zalaganjem lokalnog stanovništva i vernika iz okoline Iriga i Krušedola.
Hram koji vredi tišine
Sretenjska crkva u Krušedolu nije na mapi velikih turističkih ruta, ali je na mapi duhovnog pamćenja. To je mesto gde je jedna žena iz srednjeg veka, u doba razaranja i izgnanstva, odlučila da podigne hram – ne da bi ostavila trag u kamenu, već da bi podigla dušu narodu. I možda zato i danas, kad stanete ispred nje, sve oko vas na trenutak utihne.
Staroslovenski bogovi Perun i Svetovid u srpskoj tradiciji
Još pre dolaska hrišćanstva, Sloveni su na ovim prostorima slavili svoje bogove. Na vrhu staroslovenskog panteona stajao je Perun, bog groma, rata i munja, dok je Svetovid bio bog svetlosti, proroštva i obilja. Njihova moć simbolično je vezivana za prirodne sile – oluje, žetvu, bitke i plodnost, a njihovi tragovi mogu se naslutiti i u današnjim običajima srpskog naroda.
Mačkov kamen – Najkrvavija bitka Velikog rata i najpotresnije pismo Nadežde Petrović
Prvi meseci Velikog rata doneli su Srbiji i slavu i strahotu. Bitka na Ceru (15–20. avgust 1914.) bila je prva velika pobeda saveznika u Prvom svetskom ratu – srpska vojska odbacila je neprijatelja preko Drine. Taj trijumf podigao je moral celog naroda, ali je za moćnu Austro-Ugarsku vojsku bio težak poraz i poniženje, te je krenula u još veću agresiju
Kad je Desanka Maksimović čuvala ovce na Bukulji: Pesnikinja koja je volela tišinu šuma
Tiha planina, tiha žena, glasna poezija
Zašto su stari Srbi stavljali nož ispod jastuka? Zaboravljeni običaji vezani za spavanje
Verovanja i rituali pred san bili su nekada neizostavni deo srpske svakodnevice – od zaštite od zlih sila do prizivanja mirnog sna.
Gde je nestao Rastko Petrović? Tragovi tajanstvenog putopisca po Srbiji
Zaboravljeni genije i njegovi izgubljeni koraci
Komentari(0)