SRPSKI MANASTIR VAŽAN MAKEDONCIMA Podigao ga je vizantijski car u znak zahvalnosti Svetom Prohoru Pčinjskom, evo zašto (FOTO)

Izvor: Wikipedija

19:00

Kultura 0

Manastir Sveti Prohor Pčinjski je muški manastir, nalazi se na šumovitim obroncima planine Kozjak, na levoj obali reke Pčinje, u ataru sela Starac, 30 km južno od Vranja.

Manastir Prohor Pčinjski
Lepote Srbije/J.J.

Prema predanju, podigao ga je u 11. veku vizantijski car Roman Diogen u znak zahvalnosti Svetom Prohoru Pčinjskom "Mirotočivom", koji mu je prorekao da će postati car. Manastir radi kao kulturno-prosvetni centar ovog kraja i u njemu radi bogoslovska škola, prepisivačko-iluminatorska radionica, a organizovano se uči ikonopisački zanat.

Manastir Prohor Pčinjski kao celina predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.

Možda vas zanima:

Politički događaji koji su se odigrali krajem 10. i početkom 11. veka, morali su ostaviti traga u graditeljstvu ove oblasti. Pobedom Vasilija II nad Samuilom, Vizantija je vratila ranije izgubljene teritorije Balkanskog poluostrva, što je zahtevalo reorganizovanje političke i crkvene uprave i stavljanje stanovništva pod njegov uticaj.

Carskom poveljom iz 1020. godine, Vasilije II reorganizovao je Ohridsku patrijaršiju, sada arhiepiskopiju , u kojoj se spominje episkopija Morzoviška, u čijem sastavu je pored ostalih mesta i Kozjak – danas ime planine u čijem podnožju se nalazi manastir Sv. Prohora Pčinjskog.

Njega je izgradio vizantijski car Roman IV Diogen, na molbu potonjeg sveca i patrona hrama Prohora Pčinjskog. Sistematska arheološka iskopavanja uz svestraniju analizu dosadašnjih saznanja, potvrdila bi tvrdnju da je prvobitna skromna jednobrodna crkva sagrađena u XI veku ili početkom XII stoleća.

Prema rečima Stefana Prvovenčanog, Nemanja je u ratovima sa Vizantijom između 1180–1190. godine osvojio oblast Vranja. Pripajanjem novoosvojenih teritorija Srbiji otvorila se potreba za organizacijom crkve koju je sproveo Sv. Sava 1220. godine. Manastir je ostao u sastavu srpske države sve do njenog definitivnog pada.

Kralj Milutin je, uz svoje 40 manastir-zadužbine, obnovio i ovu,  što potvrđuje i uzidana opeka na severnoj fasadi stare crkve, sa, u plitkom reljefu izvedenim imenom SAVA, otkrivajući njegovu neposrednu brigu o obnovi hrama. Kralj Milutina je angažovao 1316. ili 1317. godine solunske slikare Mihaila i Evtihija da oslikaju novi hram.

Posle kosovske bitke 1454. godine manastir su razorili Osmanlije, a 1489. godine obnovio ga je Marin sin pop Radonje iz Kratova. Tada je oslikan freskama koje se ubrajaju u najznačajnije umetničke tvorevine svog vremena. S obzirom da je obnova izvedena na stogodišnjicu Kosovskog boja u crkvi je oslikan i lik Svetog kneza Lazara.

Podignuta je i omanja crkva Svetog Jovana, od koje su danas ostali samo temelji. Istom prilikom kratovski knez Andrija darivao je manastiru jevanđelje. U 16. veku u manastiru je postojala slikarska zografska radionica, čiji su majstori slikali freske velikih likovnih vrednosti u kapeli na južnoj strani crkve. Takođe tu su radile pisarnica i štamparija.

Još dva puta je manastir stradao od strane Turaka i Arnauta. A u prvoj polovini 19. veka nastupila su bolja vremena, milošću Husein-paše Kavanazoglua (1821) koji je bio neobično naklonjen i štitio hrišćansku svetinju. Ali manastirska crkva je izgorela u požaru 1854. godine nepažnjom pop Staše. Tada je i grob Sv. Prohora bio oštećen. Manastirski hram sa šest odeljenja je brzo popravljen, a ostaci svetih mošti su uzidani u u oltarskom zidu.

U manastiru je u to vreme živeo "Gazda" (domaćin manastira) Nedeljko Kovačević, izuzetno bogat a skroman čovek. Niti se kaluđerio, niti ženio a u manastiru je živeo i svoj novac za manastirske potrebe trošio. Družio se i hranio sa manastirskim slugama, najamnicima i čobanima. Manastirski epitrop Nedeljko je srušio četiri odeljenja i sazidao novu crkvu a od stare samo odeljenje sa grobnicom i ispovedaonicom sačuvao u novom oltaru.

Manastir se našao ponovo u okvirima srpske države 1912. godine. Za vreme Prvog svetskog rata 1915. godine Bugari su opljačkali manastir a igumana Vladimira Protića, kaluđera Arsenija i pop Stojana izveli na Rujan, gde su ih kod sela Lukarca 22. oktobra te godine isekli noževima pa polili petrolejom i zapalili.

Značaj za Severnu Makedoniju

Danas je ovaj manastir veoma važan za Severnu Makedoniju, naime dana 2. avgusta 1944. godine, na Ilindan, u manastiru Sveti Prohor Pčinjski održano je zasedanje Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Makedonije (ASNOM) koje je odlučilo da se osnuje makedonska država kao članica federalne Jugoslavije. Ovaj događaj se u Republici Makedoniji slavi kao „Dan državnosti“.

(Lepote Srbije/ Časopis Vreme)

POVEZANE VESTI
Tagovi:
Manastir Prohor Pčinjski veoma važan makedoncima

Komentari(0)