NEKADA SU POSTOJALA ČETIRI BEOGRADA Nijedan od preostala tri nisu pobratimi našeg grada iako pored imena dele i deo sudbine (FOTO/VIDEO)
Kada vas u današnje vreme neko iz inostranstva pita odakle ste, velika je verovatnoća da ćete morati da objašnjavate da ste iz Srbije, a ne iz Sibira. Sličnu muku mučili su i Beograđani iz nekih ranijih vremena koji su morali da objašnjavaju da su poreklom iz onog Beograda na "ušću dveju reka ispod Avale", a ne nekog drugog.
Naime, dugo su na teritoriji Balkana (i neposrednoj okolini) postojala čak četiri grada sa ovim imenom.
Shutterstock/Beograd
Beograd očima Evlije Čelebije
O tome da su u stara vremena postojala četiri grada sa imenom Beograd, u svom putopisu piše turski putopisac iz 15. veka, Evlija Čelebija:
"Na krajini Rumeliji postoje tri Beograda. Jedan se nalazi u Albaniji i zove se Albanski Beograd. Iako je naseljen hrišćanima, on je uvakufljen za Meku i Medinu. Drugi je Erdeljski Beograd. On je prestonica erdeljskih kraljeva, vazala osmanskih. Treći je naš Stolni Beograd, koji se nalazi u blizini Budima, dva konaka hoda od austrijske prestonice. A jedan je, opet, ovaj Beograd koji se u svim zemljama naziva Beograd na Dunavu. On je sedište smederevskog sandžakbega. To je tako veličanstven grad da ga nije moguće opisati."
Nadalje Čelebija priča o svim lepotama veličanstvenog Beograda, koji je u vremene najvećeg turskog uspona važio za pravi biser Istoka na Zapadu. Ipak, ostaje pitanje – Šta se desilo sa gradovima koji su nosili ime naše prestonice?
Arnaud Belgradi
Krenimo od juga. U Čelebijinim zapisima ovaj grad označen je imenom Arnaud Belgradi ili Arnautski, odnosno Albanski Beograd, a danas je poznat pod imenom Berat. Nalazi se na 70-tak kilometara južno od Tirane i od 2008. godine preopoznat je kao deo Svetske baštine Uneska. Ovaj status dobio je zbog toga što sam grad predstavlja mešavinu raznih civilizacija koje su ga stvarale još od šestog veka pre nove ere. Istorija kaže da je grad prvobitno bio poznat kao jedan od grčkih polisa imena Antipatreia, potom je bio važno vojno uporište makedonskih grčkih vladara i na kraju pogranični grad Vizantijskog cartva pod imenom Pulcheriopolis.
Shutterstock
Ime Beograd dobija u 9. veku kada ga osvajaju Sloveni. U narednim vekovima biće deo Bugarskog carstva, kratkotrajne Albanske kraljevine i Srpskog carstva. Pod otomansku vlast pada 1385. godine, ali će se i u narednim vekovima za grad paralelno koristiti nazivi Beograd i Berat.
Zanimljivo je da je sve do kraja 16. veka Albanski Beograd bio potpuno hrišćanski grad, o čemu svedoči i Čelebija. Takođe, u gradu je živela i velika zajednica Jevreja proteranih iz Španije. Krajem 17. veka Berat postaje većinski muslimanski grad, i tek tada poprima sve obrise bliskoistočnih varoši. Do obrta još jednom dolazi u 19. veku kada se budi albanski nacionalni pokret za oslobođenje, ali je važno napomenuti da je većinski jezik i tada bio cincarski. Od 5000 hrišćana, 3000 je govorilo cincarski, a ostatak albanski jezik. Danas se jako slovensko nasleđe, pored arhitekture, ogleda i u nazivima toponima kao što je predgrađe Gorica.
Erdel Belgradi
Grad koji je do danas sačuvao odjeke svog imena Beograd, jeste rumunski grad Alba Julija. Nekadašnje sedište erdeljskih kraljeva, danas se nalazi u južnom delu rumunske pokrajine Transilvanije. Tačno tako, ne samo da je grad tokom vekova menjao ime, već je i sama pokrajina menjala ime kako su se gospodari smenjivali. Latinska Transilvanija, mađarski Erdelj, rumunski Ardeal, nemački Zibenbirgen, slovenski Sedmograd, u svakom obliku označavali su pokrajinu "iza šume” u kojoj se nalazilo sedam gradova. Najvažniji među njima, prestonica kraljeva, bio je beli grad, Beograd.
Shutterstock
Erdeljski Beograd nastao je naseljavanjem Slovena u 10. veku na temeljima starije rimske naseobine. Ipak, vojno uporište postaje zahvaljujući mađarskom velmožu zvanom Jula, koji je bio deda po ocu osnivača mađarske države Stefana I. Sam Jula primio je hrišćanstvo u Konstantinopolju i u rumunskom Beogradu izgradio prvu hrišćansku crkvu. Zanimljivo je i to da je upravo u Erdeljskom Beogradu Janoš Hunjadi, vojvoda od Transilvanije, spremao napade na Turke.
U 16. veku dolazi do stvaranja Istočnog ugarskog carstva i grad počinje ubrzano da se razvija. Već tada je niz imena bio podugačak. Pored Erdeljskog Beograda, imena koji su mu nadenuli Turci kako bi se razlikovao od drugih Beograda, grad je bio znan i kao Alba Jula, Weißenburg, te Gyulafehérvár, a potom i Karlsburg.
Današnje ime Alba Julija, grad dobija početkom 20. veka kada su se Rumuni izborili za nezavisnost od Habsburške monarhije. U neku ruku. Naime, čak i posle Prvog svetskog rata, kada je teritorija Kraljevine Rumunije značajno proširena, 1922. godine je za kralja u Alba Juliji krunisan Ferdinand I, vladar iz švapskog ogranka nemačke vladarske loze Hoencolern.
Još jedna crtica koja vezuje srpski i rumunski Beograd je podatak da je ulica Kneza Miloša u našem Beogradu jedno vreme nosila ime po Ferdinandu I. Razlog za to je bio, pored toga što su Srbija i Rumunija imale bliske političke veze, to što je rumuski kralj bio otac poslednje srpske kraljice Marije Karađorđević.
Istoni Belgradi
Za kraj ostaje onaj Beograd koji je možda za nas i najvažniji na ovoj srednjovekovnoj mapi. Naime, Stolni Beograd, današnji Sekešfekervar (Székesfehérvár) bio je tokom vekova jako uporište srpske zajednice u Mađarskoj. Istovremeno, ovo je i jedini Beograd bez reke. U njegovoj blizini, pak, nalazi se "mađarsko more" jezero Balaton.
Shutterstock
Stolni Beograd ime je dobio kombinacijom mađarske reči szekhely (rezidencija kraljeva) i fehérvár (beli zamak, beli utvrđeni grad). Tokom šest vekova bio je prestonica ugraske države, grad u kome su krunisana čak 43 mađarska vladara i sahranjeno 15. To je verovatno i razlog zašto je po turskom osvajanju 1543. godine, Stolni Beograd do temelja razrušen i ponovo sagrađen po orijentalnim načelima u kome su crkve zamenjene velikim brojem džamija.
Oslobođenje će dočekati tek krajem 17. veka, kada ga masovno naseljavaju Mađari, Srbi, Nemci i Česi.
Srpska zajednica u Stolnom Beogradu je još od početka 16. veka bila izuzetno jaka. Tada Alba Regalis, odnosno Biograd Stoni, bio je sedište srpskih trgovaca i zanatlija koji su održavali brojne veze sa Dubrovnikom. Za vreme Velike seobe Srba 1690. godine, Arseniju Čarnojeviću garantovano je pravo naseljavanja u Stolnom Beogradu. Osnivaju se srpske crkve, škole, štamparije, biblioteke, cveta i čuva se kultura daleko od doma. U Stolnom Beogradu rođen je prvi Srbin koji je otišao u Ameriku, Đorđe Šagić, a živela je i čuvena slikarka Katarina Ivanović. Do opadanja značaja srpske zajednice dolazi početkom 20. veka, a danas je spomen na Srpsku varoš ostao samo u letopisima, opustelim hramovima i grobljima.
Za kraj još jedna zanimljivost. Naime, iako ova tri grada pored imena dele i deo sudbine sa našim Beogradom, nijedan od gradova nije grad pobratim naše prestonice.
Izvor: 011info
Lepotesrbije.alo.rs je i na Viberu gde vam donosimo razne priče, pridružite se našoj zajednici.
BONUS VIDEO:
Miševi beže od mirisa ove biljke: Unesite je u kuću i rasterajte štetočine
Borba sa štetočinama kakvi su miševi je duga i naporna. Svako rešenje koje vam padne na pamet kratkog je veka i oni se opet vraćaju. Međutim, mi imamo trajno rešenje koje će rasterati ne pozvane goste.
Muškatle će vam rasti i cvetati kao nikada pre: Uz ivicu saksije sipajte samo jednu kap ovog sastojka
Muškatle će bogato cvetati sve do kasne jeseni
Vatrogasac upozorava: Ove 4 stvari nikada ne držite na frižideru, mogu biti veoma opasne
Da li držite kutije od hrane, kuhinjske aparate koje trenutno ne koristite ili neke sitnice na vrhu frižidera? Stručnjaci za bezbednost doma kažu da je to opasno, evo i zbog čega.
NAJSTARIJA NARODNA VEROVANJA: Mnogi SRBI jedno pravilo strogo poštuju da bi izbegli NESREĆU
Najstarija narodna verovanja duboko su ukorenjena u srpskoj tradiciji i mnogi ih strogo poštuju.
BILA INSPIRACIJA TOMI ZDRAVKOVIĆU Obožavana, ali NIJE BILA SREĆNA, najveća muzička zvezda tog vremena je tragično završila život
Rođena kao Zilha Bajraktarević, ostala je upamćena kao jedan od najistaknutijih komercijalnih izvođača narodne muzike i tradicionalnih sevdalinki u bivšoj Jugoslaviji.
Komentari(0)