Gvozdena kapija Dunava – Potopljeni gradovi i izgubljene civilizacije u Đerdapu

Kiza R

20:00

Kultura 0

Šta se krije na dnu Dunava? Priče o drevnim gradovima koje je progutala voda

Sokolica
Shutterstock

Tokom izgradnje hidroelektrane Đerdap 1960-ih godina, Dunav je zauvek promenio tok, a desetine drevnih gradova, sela i arheoloških lokaliteta završili su pod vodom. Među njima su bila i rimska utvrđenja, srednjovekovni trgovi i drevna naselja koja su vekovima bila deo istorije Balkana. Šta se zaista krije na dnu Dunava i da li će ove izgubljene civilizacije ikada biti istražene?

Potopljeni gradovi – šta je nestalo ispod Dunava?

Jedan od najpoznatijih lokaliteta koji su nestali pod vodama Đerdapa je rimski grad Lederata, koji se nalazio u blizini današnjeg Donjeg Milanovca. Ovaj grad je bio deo Limesa, velikog sistema utvrđenja kojim su Rimljani štitili granicu carstva od upada varvara.

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Pored njega, ispod vode su ostaci još nekoliko značajnih lokaliteta:

  • Tvrđava Golubački grad – deo bedema i nižih kula ostao je pod vodom nakon podizanja nivoa Dunava.
  • Trajanov most – nekada jedan od najvećih mostova antičkog sveta, danas se njegovi temelji mogu videti samo pri niskom vodostaju.
  • Srednjovekovna naselja i groblja – mnoga sela i arheološka nalazišta bila su trajno potopljena.

Ovi lokaliteti su nekada činili ključni deo istorije ovog regiona, ali su danas skriveni ispod talasa Dunava, daleko od očiju istraživača i turista.

Kako su nestali gradovi? Veliki projekat hidroelektrane Đerdap

Hidroelektrana Đerdap I, koja je završena 1972. godine, bila je jedan od najvećih građevinskih poduhvata u bivšoj Jugoslaviji. Da bi se omogućila izgradnja brane, nivo Dunava je podignut za oko 35 metara, što je dovelo do potapanja čitavih naselja.

Sela koja su tada nestala pod vodom su:

  • Donji Milanovac (staro naselje)
  • Golubinje
  • Tekija (stari deo sela)

Stanovnici su morali da napuste svoja vekovna ognjišta, a nova naselja su podignuta na višim nadmorskim visinama. Međutim, stari gradovi, crkve i groblja ostali su zauvek ispod površine Dunava.

Mogu li se izgubljeni gradovi ikada istražiti?

Iako su arheolozi pre potapanja pokušali da dokumentuju što više lokaliteta, mnoge tajne su ostale neotkrivene. Danas se koristi podvodna arheologija kako bi se istražili ostaci potopljenih lokaliteta, ali dubina i snaga Dunava čine ovaj zadatak izuzetno teškim.

Međutim, nekoliko ekspedicija je pokušalo da pronađe tragove prošlosti:

  • 2013. godine, sonarno skeniranje otkrilo je neobične strukture koje bi mogle biti deo rimskih građevina.
  • Ronioci su nekoliko puta pronašli ostatke antičkih cigli i kamenih blokova, ali precizno lociranje gradova je i dalje izazov.
  • Zabeleženi su tragovi potopljenih puteva i zidina, ali zbog jake struje Dunava pristup ovim lokalitetima je ograničen.

U budućnosti, naprednija tehnologija mogla bi omogućiti detaljno mapiranje potopljenih gradova, a možda čak i otkriti do sada nepoznate lokalitete.

Mitovi i legende o izgubljenim civilizacijama u Đerdapu

Osim istorijskih podataka, postoje i brojne legende o onome što se krije na dnu Dunava. Prema nekim pričama, u Đerdapu su nekada postojale gradine drevnih naroda koji su nestali bez traga, a Dunav je samo „zaključao“ njihove tajne.

Jedna od najpoznatijih legendi kaže da se u jednom od potopljenih mesta nalazi crkva sa zlatnim zvonom, koje se povremeno može čuti kada je vodostaj izuzetno nizak. Iako za ovo ne postoje dokazi, priče i dalje kruže među meštanima.

Takođe, postoje tvrdnje da su Rimljani imali podzemne prolaze i tunele ispod Dunava, koji su možda i danas netaknuti negde ispod vode.

Kako posetiti i istražiti ove lokalitete danas?

Iako su drevni gradovi pod vodom, postoje načini da se oseti njihova istorija:

📍 Najbolje tačke za istraživanje Đerdapa:

  • Golubačka tvrđava – mesto gde se i danas vide ostaci zidina iznad i ispod vode.
  • Donji Milanovac – grad koji je preseljen, ali i dalje čuva priče o starom naselju ispod Dunava.
  • Trajanova tabla – jedan od retkih sačuvanih tragova rimskog prisustva u Đerdapu.
  • Vidikovac Kovilovo – sa kojeg se može videti šira oblast potopljenih teritorija.

Za one koji žele dublje istraživanje, moguće je pridružiti se organizovanim ekspedicijama ronioca i istraživača, koje povremeno organizuju sonarno mapiranje i podvodne preglede.

Dunav čuva svoje tajne, ali možda ne zauvek

Gvozdena kapija Dunava nije samo prirodni fenomen – ona je i ogroman istorijski arhiv sakriven pod vodom. Iako su mnoga naselja nestala, njihovi temelji i dalje stoje ispod talasa, čekajući trenutak kada će moderna tehnologija omogućiti njihovo istraživanje.

Možda će jednog dana sonarno skeniranje i napredna podvodna arheologija otkriti potpuni oblik drevnih gradova koji su nestali. Do tada, ostaju nam priče, legende i misterija Đerdapa.

Da li biste voleli da posetite ova mesta i istražite priče o izgubljenim civilizacijama? Ostavite komentar i podelite svoje mišljenje!

POVEZANE VESTI
Tagovi:
Dunav Đerdap

Komentari(0)

Loading