TAJNA POREKLA JELENE ANŽUJSKE KRIJE SE OVDE?! Ideja o Carstvu božijem i Rajskom vrtu oblikovala je ideju o izgradnji manastira Gradac (FOTO/VIDEO)
Na obroncima planine Golije, Jelena – u narodu poznata kao Anžujska, izgradila je svoju zadužbinu, manastir Gradac.
Kraljica Jelena, žena srpskog kralja Uroša I i majka kraljeva Dragutina i Milutina, i sama je upravljala jednim delom države u drugoj polovini XIII veka. Njeno poreklo i dalje je predmet naučnih istraživanja. Rođena je oko 1236. godine, a u Srbiju je stigla petnaestak godina kasnije.
Pojedini stariji istoričari su pretpostavljali da je francuskog porekla, jer su je sicilijanski vladari Karlo I i Karlo II Anžujski u pismima oslovljavali sa “najdraža rođako”. Od novijih istoričara, K. Jiriček je tragao za Jeleninim poreklom među francuskom vlastelom u Grčkoj, a Mak Danijel među francuskim i mađarskim plemstvom u Slavoniji i Sremu.
WIKIMEDIA COMMONS/PD/Jelena Anžujska
Foto: WikimediaCommons/PD
Možda vas zanima:
SNEŽNI NANOSI PO NEKOLIKO METARA VISOKI Snežna mećava na Goliji, put preko planine potpuno neprohodan
Putari sa teškom mehanizacijom pokušavaju da očiste rizičnu deonicu
GRAD POZNAT KAO TITANIK Najlepše i najstarije mesto Južne Srbije
Posebno gostoprimstvo, bogata istorija i sećanje na najstarija, antička vremena.
Možda vas zanima:
SNEŽNI NANOSI PO NEKOLIKO METARA VISOKI Snežna mećava na Goliji, put preko planine potpuno neprohodan
Putari sa teškom mehanizacijom pokušavaju da očiste rizičnu deonicu
GRAD POZNAT KAO TITANIK Najlepše i najstarije mesto Južne Srbije
Posebno gostoprimstvo, bogata istorija i sećanje na najstarija, antička vremena.
Možda vas zanima:
SNEŽNI NANOSI PO NEKOLIKO METARA VISOKI Snežna mećava na Goliji, put preko planine potpuno neprohodan
Putari sa teškom mehanizacijom pokušavaju da očiste rizičnu deonicu
GRAD POZNAT KAO TITANIK Najlepše i najstarije mesto Južne Srbije
Posebno gostoprimstvo, bogata istorija i sećanje na najstarija, antička vremena.
Iako nijedna od teorija nije potvrđena, Jelena je u srpskom narodu do danas ostala poznata kao – Anžujska.
Svoju zadužbinu, manastir Gradac sa crkvom posvećenom Presvetoj Bogorodici, izgradila je u poslednjoj četvrtini XIV veka o čemu se zaključuje na osnovu stilske analize fresaka i arhitekture manastira. Najstrarije pisano svedočanstvo o nastanku Gradca je Žitije kraljice Jelene koje je napisao arhiepiskop Danilo II u periodu između 1317. i 1324. godine.
“I tako poče zidati predivnu crkvu u ime presvete Bogorodice praznik Blagoveštenja, ne mestu zvanom Gradac… Zapovedila je da se sakupe svi narodi njezine države, i kada je to učinila, izabrala je od njih najbolje umetnike, hoteći da podignu predivno zdanje toga hrama, mnogo i nebrojeno zlato neštedice dajući svima radnicima… kao mudri i razumni stroitelj.”
U manastiru Gradac bogoslužbeni život je očuvan. Uzvištenost i dostojanstvenost su osećanja koji su me obuzela u naosu crkve. Pesma pesma monahinja i uzdržana kretnja pojedinih oko oltara bude znatiželju, koje god da ste vere. Prosto, morate da ih posmatrate. Monahinje ovog ženskog manastira, takođe ovde imaju radionice ikonopisa i tkanja, a što je posebno važno za vreme u kom živimo, veb sajt ovog manastira je redovno ažuriran.
Naos crkve u kom se održavalo služenje ima dva dela: zapadni i srednji travej.
Nad naosem se uzdiže kupola osmougaone osnove sa osam velikih prozora. Osmougaona osnova bila je novina u dotadašnjoj crkvenoj arhitekturi, a ovako konstruisana kupola učinila je naos gradačke crkve najbolje osvetljenim prostorom među srpskim srednjovekovnim hramovima.
Oltar je odvojen od naosa sa dva pilastra i dva stupca, između kojih je mermerna oltarska pregrada. Oltarski prostor i oltarska pregrada isklesana od belog mermera, građeni su i oblikovani po uzoru na oltar Bogorodičine crkve u Studenici.
U naosu crkve nalaze se i dva sarkofaga, od kojih se južni nalazi nad grobnicom kraljice Jelene. Ovaj sarkofag je izrađen i ukrašen u skladu sa nemanjićkim ktitorskim grobnicama.
Fasada manastirske crkve posvećene Presvetoj Bogorodici
Po čemu možete da prepoznate gradačku manastirsku crkvu među desetinama manastira? Po kontraforima prislonjenim uz oltarski deo crkve.
Ovaj arhitektonski element bio je uobičajen upravo za francuske crkve romano-gotičkog perioda, ali ne i za crkve u Srbiji pre Gradca!
Na Bogorodičinoj crkvi u Gradcu kontrafori imaju ukrasnu ulogu, kao i nizovi slepih arkada koje se nalaze u gornjim delovima fasade.
Takođe, posebno dobro je oblikovan i oltarski prozor. Dva gotička luka ovog prozora nose linetu u čijoj je sredini uklesana trolisa rozeta. Slično je načinjen prozor na zapadnoj fasadi iznad portala.
Okruženje manastira Gradac
Ideja o Carstvu božijem i Rajskom vrtu oblikovala je ideju o mestima na kojima se grade manastiri kao božji domovi na zemlji. Na obroncima planine Golije, manastirski kompleks smešten je, kao između ostalog i većina drugih manastira, u okruženje koje bi trebalo da oslikava Raj na zemlji.
Svi koji su u potrazi za mirom neće pogrešiti ako borave u njegovoj okolini.
Kako da dođete od Beograda do manastira Gradac pogledajte na sledećoj mapi:
Lepote Srbije su i na Viberu gde vam donosimo razne priče, pridružite se našoj zajednici.
Izvor: National Geographic
BONUS VIDEO:
Komentari(0)