Nakon pada Beograda, događa se i etnička rekompozicija stanovništva, i u srpsku prestonicu stižu mnogi trgovci, zanatlije i radnici iz Dubrovnika, Bugarske, Persije i Bosne.
Među njima stižu i Jermeni
Shutterstock
Jermeni se u Srbiji pojavljuju u 13. veku, odnosno od 1218. godine i posete Svetog Save Jermeniji. Videvši jermenske crkve Sveti Sava je odlučio da sa sobom dovede i jermenske neimare koji su u Srbiji izgradili manastir Vitovnicu posvećen Uspenju Presvete Bogorodice, na desnoj obali reke Vitovnice, severoistočno od Petrovca na Mlavi. U samom manastiru se čuva natpis na crkvenoslovenskom i jermenskom jeziku uklesan na ploči od bledožutog mermera (dimenzija 140 h 47 cm).
Sterijino pozorje, 68. po redu, pod sloganom "Čovečnost-Usponi i sunovrati" počelo je u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu i trajaće do 3. juna.
Prema srpskom predanju, Jermeni su u Srbiju došli i kao vojnici sultana Murata I, ali su je odmah napustili shvativši da su obmanuti (obećano im je da se neće boriti protiv hrišćana). Ovi Jermeni su prešli na stranu Kneza Lazara, u čijoj službi su se potom borili protiv Osmanlija učestvujući i u Boju na Kosovu. Nakon Kosovske bitke oni su se naselili kod Sokobanje gde su izgradili manastir Svetih Arhangela, u narodu poznat kao "Jermenčić".
Tokom razdoblja turske vlasti u Srbiji, jermenski trgovci se naseljavaju u Beogradu i drugim većim gradovima u kojima se stvaraju male ali za razvoj trgovine veoma značajne jermenske zajednice. Pošto je velika većina Jermena tradicionalno pripadala miafizitskoj Jermenskoj apostolskoj crkvi, jermenska zajednica u Beogradu je već tokom ranog razdoblja turske vlasti podigla sopstvenu crkvu. Jermensko sveštenstvo u svim evropskim pokrajinama Turske carevine potpadalo je pod nadležnost posebne Jermenske patrijaršije sa središtem u Carigradu, pa je po tom osnovu i jermenska parohija u Beogradu predstavljala simbol prisustva posebnog miafizitskog orijentalnog pravoslavlja na tlu Srbije. Međutim, jermenska zajednica se tokom austrijsko-turskih ratova suočila sa istim nevoljama koje su zadesile i pravoslavne Srbe, usled čega je došlo do znatnog osipanja zajednice, na šta se nadovezala i kampanja preveravanja u oblastima koje su potpale pod habzburšku vlast, tako da je znatan deo Jermena napustio svoju tradicionalnu veru i prešao u Jermensku katoličku crkvu.
Na današnjem Zelenom vencu u Beogradu postojalo je jermensko groblje o čemu svedoče i tri nadgrobne ploče na jermenskom jeziku iz 17. veka, koje se danas nalaze na Kalemegdanskoj tvrđavi. U Novom Sadu je 1762. godine sagrađena jermenska istočnokatolička crkva koju su 1963. porušile tadašnje komunističke vlasti pod izgovorom proširenja bulevara, a na mestu nekadašnjeg jermenskog hrama danas se nalazi hačkar koji podseća na postojanje Jermena u tom srpskom gradu. Novosadski hačkar izrađen je u stilu Amenaprkič sa predstavom Hristovog raspeća (jerm. Ամէնափրկիչ „Sveti Spasitelj“).
Shutterstock
Najveći talas doseljavanja Jermena u Srbiju dogodio se početkom 20. veka nakon pogroma i genocida koji je nad tim narodom izvršen u Turskoj (između 1915. i 1920). Već 1935. osnovano je Udruženje Jermena Kraljevine Jugoslavije, sa sedištem u Dalmatinskoj ulici broj 78 u Beogradu. Komunističke vlasti su nakon oslobođena konfiskovale njihovu imovinu i srušile zgradu jermenskog doma i škole.
Rad Jermenske zajednice Srbije obnovljen je 26. decembra 1995. godine. Zajednica okuplja oko 1.200 porodica sa oko 15.000 članova srpskog i jermenskog porekla.
Kroz vekove u Srbiji su živeli poznati Jermeni koji su svojim doprinosom obogatili srpsku nauku, kulturu, muziku, umetnost, a među njima su bili veliki dobrotvor Sava Đorđević (Saak Gevorkjan), akademik Jakov Hlitčijev, čuveni vojni lekar Vramšapuh Ataljanc (pradeda čuvene balerine Ašhen Ataljanc), lekar Amajak Muradijan, doktor ekonomije Tiran Sukijasović (Sukiasjan), vrlo poznati u muzičkoj javnosti kompozitori Petar Ozgijan i Vartkes Baronijan, nekadašnji direktor Beogradske opservatorije Vahe Oskanjan, poznati slikar Miodrag Vartabedijan-Varta, sestre Sukijasović (Ružica, Margita i Krunislava) koje su učestvovale u partizanskim pokretima u Drugom svetskom ratu, a takođe vrlo poznati i veoma cenjeni Jermeni Sogomon Tehlirjan, Aršalujs Astvacatrjan, Vahan Minahorjan, Vahan Totomjanc, Slobodan Gligorijević. Muziku pesme "Vostani Serbije" napisao je srpski Jermen Vartkes Baronijan.
Jermensko-srpske kulturne veze od 1975. učvršćuje srbista i književnik Babken Simonjan koji je od 2002. godine i član Matice srpske. Na njegovu inicijativu je 2003. godine na lingvističkom univerzitetu "Brjusov" u Jerevanu otvoren tečaj srpskog jezika. Profesor Simonjan je u periodu 2005. do 2006. predavao srpski jezik i književnost na Ruskom filološkom fakultetu Jerevanskog državnog univerziteta. Između ostalih dela, preveo je na jermenski jezik i Gorski vijenac Petra Petrovića Njegoša.
Jermeni su živeli i u Čačku, o tome je objavljena knjiga „Jermeni u Čačku 1885-1950” 2017. godine.
Planina Ozren jeste jedna od najšumovitijih planina u Srbiji. Nalazi se u jugoistočnoj Srbiji i važi za poznato klimatsko lečilište. Na njoj se nalaze i srednjovekovno utvrđenje Soko grad i vodopad Ripaljka koji je pod zaštitom države. Planinarima i avanturistima je omiljena destinacija.
Shutterstock
Komentari(0)