SRPSKI KOVIN A NIJE U SRBIJI Mesto u kojem su SRBI ostavili dubok trag pa i ime, nalazi se u OVOJ ZEMLJI

Jelica Jovanović

18:00

Kultura 0

Srpski Kovin ili Racki Kovin (mađ. Ráckeve — Rackeve) je mesto u Mađarskoj, smešteno na ostrvu Čepel, 40 km južno od Budimpešte, u Peštanskoj županiji. Ovo malo turističko mesto je veoma posećeno zbog zanimljivih istorijskih i kulturnih spomenika.

SRPSKI KOVIN A NIJE U SRBIJI Mesto u kojem su SRBI ostavili dubok trag pa i ime, nalazi se u OVOJ ZEMLJI — Shutterstock

Upravno je sedište okruga Srpski Кovin, koje obuhvata još osam naselja na levoj obali Dunava. Jedno od njih je i mesto Lovra, jedino sa srpskom većinom u celoj Mađarskoj. Broj stanovnika u gradu je oko 10 hiljada (popis 2010). U mestu i dalje živi omanji broj mađarskih Srba.

Pre 1440. godine, stari naziv mesta bio je Abraham Telke. Zatim je grad nazvan Mali Kovin (mađ. Kis-Keve), a kasnije je dobio ime Srpski Kovin (mađ. Rác-Keve).

U petoj deceniji 15. veka, veliki deo Srba iz Kovina se seli na Čepeljsko ostrvo, blizu Pešte, gde dobijaju pravo da sagrade naselje i imaju iste povlastice kao u svom slobodnom kraljevskom gradu.

Srpska pravoslavna crkva u Srpskom Kovinu datira iz 15. veka i jedina je srpska crkva izgrađena u čistom gotskom stilu.

Pojavom turskih pljačkaških hordi, a pogotovo padom grada Smedereva, Srbi iz Кovina bili su naterani u zbeg da spasu život i imovinu. U petoj deceniji 15. veka se veliki deo Srba iz Кovina seli u gornji deo Dunava, gde blizu Pešte dobijaju pravo da sagrade naselje i dobiju iste povlastice koje su imali u svom slobodnom kraljevskom gradu.

Stigli su Srbi iz varoši Кovina 1439. godine na Čepel. Кralj Vladislav 1440. godine darovao je na Čepeljskom ostrvu jedan deo zemlje na uživanje, a zadržao je pripadajuće pravo prevoza. Godine 1453. kralj Vladislav ih daruje pravom na nedeljni vašar, a stare donete privilegije koje su imali im potvrđuje. Tada je zabranio despotu Đorđu Gospodaru Srbije (Rasije) i Albanije da od slobodnih Кovinčana danak uzima.

Bogati Srbi zidaju 1487. godine pravoslavnu crkvu i posvećuju je „Velikoj Gospi“ (Velika Gospojina). Pored razmimoilaženja oko datuma obnove ove crkve činjenica je da je to danas najstarija srpska pravoslavna crkva u Mađarskoj. Ova pravoslavna crkva i danas arhitektonski i likovno predstavlja prvorazredno turističko odredište u gradu, sa vizantijskim freskama i baroknim ikonostasom, iako nema više službi i ima malo mesnog stanovništva pravoslavne vere.

U Srpskom Кovinu je 1847. godine živelo 4100 Mađara i 128 Srba što govori da su se Srbi vremenom asimilovali.

Na početku 21. veka u mestu je srpska pravoslavna crkva u centru. Oko manastirskog hrama je prostrana porta sa konacima i dekorativnom portanskom kapijom. Crkva je jednobrodna, a naknadno su sa južne strane dozidane dve kapele, bogomolja je tri puta živopisana, poslednjiput 1765. godine, a kapele 1771. godine.

U hramu se nalaze najstarije nadgrobne ploče i epitafi sa teritorije Ugarske. Najviše ih je u ženskoj crkvi ili priprati (iz 14. veka, ali su nečitki), od ukupno 10 epitafa. Na sredini hrama u podu je nadgrobna ploča Nikolaja Božića iz 1753. godine. U kapeli Sv. Кozme i Damjana je epitaf od crvenog mermera igumana Isaije Stefanovića. U porti i spoljnom zidu su stari nadgrobni spomenici (20) iz delimično saniranog mesnog groblja i iz saniranog starog groblja iz Lovre. Tri epitafa su u samom zidu, ispisani na grčkom i crkveno-slovenskom jeziku.

Srpsko pravoslavno groblje kovinsko nalazi se u jugozapadnom delu naselja, pored katoličkog. Pola groblja su oranice, a spomenici odatle odneti su u portu.Tu je popisano 43 spomenika, od kojih je pola ispisano na mađarskom a pola na srpskom jeziku. Postojalo je i starije groblje pored manastirske crkve. Кada je sanirano, spomenici su preneti do porte i njih 15 prislonjeni uz južni zid.

Godine 2019. u mestu je živelo nekoliko mešovitih srpsko-mađarskih porodica i imapravoslavnih Mađara koji posećuju povremeno manastirsku crkvu u Srpskom Кovinu.

Broj stanovnika u gradu je oko 10 hiljada (prema popisu iz 2010. godine).
Mesto je prigradskom železnicom spojeno sa Budimpeštom, ima pristanište, četiri osnovne škole, gimnaziju, muzičku školu, biblioteku, bioskop i muzej.
Jedno od naselja u okrugu Srpski Kovin je i mesto Lovra, jedino sa srpskom većinom u celoj Mađarskoj.

Pravoslavna, protestantska i rimokatolička crkva su važni spomenici kulture.
Dvorac Eugena Savojskog takođe je značajna atrakcija.

Srpski Kovin je poznat po svojim istorijskim i kulturnim spomenicima, što ga čini privlačnim za turiste.
Mesto je takođe popularno zbog svoje blizine Budimpešti i pristupačnosti prigradskom železnicom.

Za Srbe je značajno mesto u kulturno istorijskom smislu, a učenici Srpske gimnazije Nikola Tesla iz Budimpešte sa svojim profesorima angažuju se povremeno na uređenju srpskog pravoslavnog groblja u Srpskom Kovinu, čime se trude da otrgnu od zaborava bogatu srpsku zostavštinu u ovom mađarskom gradu.

Srpska škola "Nikola Tesla" Budimpešta je obrazovna ustanova koja je počela sa radom u Pečuju, ali se ubrzo iz političkih razloga preselila u Budimpeštu. Gimnazija, koja se nalazi na budimpeštanskom Trgu ruža od 1948. godine, pruža nastavu na srpskom jeziku, dok je učenje mađarskog jezika obavezno, što je razumljivo s obzirom na to da njen rad u potpunosti finansira država Mađarska. Prvobitno je bila zajednička škola za Srbe, Hrvate i Slovence, ali je od 1993. godine postala samostalna srpska škola. Kao obrazovna ustanova koja obuhvata gimnaziju, zabavište i osnovnu školu, ima izuzetan značaj za srpsku nacionalnu manjinu u Mađarskoj, a ovu gimnaziju mogu da upišu i deca iz Srbije.

Pročitajte još:

https://lepotesrbije.alo.rs/kultura/vesti/85603/manasija-najlepsi-dragulj-srpske-kulture-i-nezaobilazno-mesto-da-se-vidi-kakva-smo-sila-bili/vest

POVEZANE VESTI