Pirotski ćilim, čuven po svojim živopisnim bojama i jedinstvenim šarama, jedan je od najprepoznatljivijih simbola srpske kulturne baštine. Ova tradicionalna umetnost izrade ćilima, koja se prenosi s kolena na koleno, suočava se sa izazovima modernog vremena.
Kroz priču o Pirotskom ćilimu, otkrivamo bogatu istoriju, simboliku i napore za očuvanje ove vredne tradicije.
Istorija Pirotskog ćilima
Pirotski ćilim potiče iz Pirota, grada u jugoistočnoj Srbiji, i vekovima je deo svakodnevnog života lokalnog stanovništva. Prvi zapisi o izradi ćilima datiraju iz 16. veka, kada su Piroćanke započele tradiciju tkanja koristeći vunu i prirodne boje. Tokom vremena, Pirotski ćilim je postao prepoznatljiv po svojim složenim geometrijskim šarama i visokokvalitetnoj izradi, što ga je učinilo cenjenim i van granica Srbije.
Simbolika šara
Svaki Pirotski ćilim nosi sa sobom priču ispričanu kroz šare i boje. Tradicionalne šare poput "elke", "kornjače" i "bubamara" imaju duboku simboliku, predstavljajući zaštitu, sreću i plodnost. Tkalje su pažljivo birale motive i boje, prateći stroge tradicionalne obrasce koji su se prenosili generacijama. Svaki ćilim je jedinstven, sa detaljima koji odražavaju lični pečat tkalje.
Možda vas zanima:
Pirotski ćilim – simbol srpske tradicije i umetnosti
Priča o jedinstvenim motivima, tehnikama izrade i značenju boja
MANASTIR SUKOVO Dom sveca sa psećom glavom i krilate bogorodice! (FOTO)
Manastir Sukovo se nalazi 18 kilometara istočno od Pirota kod sela Sukova, na desnoj obali reke Jerme. Nalazi se u podnožju brda zvanog “Carev kamen”. Pripada Eparhiji niškoj Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Možda vas zanima:
Pirotski ćilim – simbol srpske tradicije i umetnosti
Priča o jedinstvenim motivima, tehnikama izrade i značenju boja
MANASTIR SUKOVO Dom sveca sa psećom glavom i krilate bogorodice! (FOTO)
Manastir Sukovo se nalazi 18 kilometara istočno od Pirota kod sela Sukova, na desnoj obali reke Jerme. Nalazi se u podnožju brda zvanog “Carev kamen”. Pripada Eparhiji niškoj Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Možda vas zanima:
Pirotski ćilim – simbol srpske tradicije i umetnosti
Priča o jedinstvenim motivima, tehnikama izrade i značenju boja
MANASTIR SUKOVO Dom sveca sa psećom glavom i krilate bogorodice! (FOTO)
Manastir Sukovo se nalazi 18 kilometara istočno od Pirota kod sela Sukova, na desnoj obali reke Jerme. Nalazi se u podnožju brda zvanog “Carev kamen”. Pripada Eparhiji niškoj Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
WIKIMEDIA COMMONS
Možda vas zanima:
Pirotski ćilim – simbol srpske tradicije i umetnosti
Priča o jedinstvenim motivima, tehnikama izrade i značenju boja
MANASTIR SUKOVO Dom sveca sa psećom glavom i krilate bogorodice! (FOTO)
Manastir Sukovo se nalazi 18 kilometara istočno od Pirota kod sela Sukova, na desnoj obali reke Jerme. Nalazi se u podnožju brda zvanog “Carev kamen”. Pripada Eparhiji niškoj Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Možda vas zanima:
Pirotski ćilim – simbol srpske tradicije i umetnosti
Priča o jedinstvenim motivima, tehnikama izrade i značenju boja
MANASTIR SUKOVO Dom sveca sa psećom glavom i krilate bogorodice! (FOTO)
Manastir Sukovo se nalazi 18 kilometara istočno od Pirota kod sela Sukova, na desnoj obali reke Jerme. Nalazi se u podnožju brda zvanog “Carev kamen”. Pripada Eparhiji niškoj Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Možda vas zanima:
Pirotski ćilim – simbol srpske tradicije i umetnosti
Priča o jedinstvenim motivima, tehnikama izrade i značenju boja
MANASTIR SUKOVO Dom sveca sa psećom glavom i krilate bogorodice! (FOTO)
Manastir Sukovo se nalazi 18 kilometara istočno od Pirota kod sela Sukova, na desnoj obali reke Jerme. Nalazi se u podnožju brda zvanog “Carev kamen”. Pripada Eparhiji niškoj Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Tehnika izrade
Izrada Pirotskog ćilima zahteva veliku veštinu i strpljenje. Proces tkanja može trajati mesecima, a uključuje pažljivu pripremu vune, bojenje prirodnim bojama i tkanje na horizontalnim razbojima. Pirotski ćilim se tkaje tehnikom dvostrukog tkanja, što znači da je ćilim identičan s obe strane, bez vidljivih krajeva niti. Ova tehnika daje ćilimu izdržljivost i dugovečnost.
Izazovi i očuvanje tradicije
Uprkos svojoj vrednosti i lepoti, tradicija izrade Pirotskog ćilima suočava se sa brojnim izazovima. Savremeni način života i industrijalizacija doprinose opadanju broja tkalja koje se bave ovom umetnošću. Mlade generacije često nemaju interesovanja ili prilike da nauče ovu veštinu, što dovodi do zabrinutosti za budućnost Pirotskog ćilima.
Da bi se očuvala ova umetnost, neophodni su napori na više nivoa. Lokalne inicijative za obuku novih tkalja, promocija Pirotskog ćilima kroz izložbe i turističke manifestacije, kao i podrška države, ključni su za očuvanje ove tradicije. Takođe, postoji potreba za stvaranjem tržišta za autentične Pirotske ćilime, kako bi tkalje imale ekonomsku sigurnost i motivaciju za nastavak rada.
Pirotski ćilim nije samo ukrasni predmet, već simbol bogate kulturne baštine i veštine koja se prenosi kroz vekove. Očuvanje ove umetnosti zahteva zajednički napor zajednice, institucija i ljubitelja tradicionalne srpske kulture. Kroz podršku i promociju, možemo osigurati da "zlatna nit" Pirotskog ćilima nastavi da se prede i oplemenjuje živote budućih generacija.
"Samo su oni dostojni pričesti": Otac Predrag Popović dao prave uslove koji ljudi smeju da prime svetu tajnu
Po rečima oca Predraga Popovića ne postoji obavezujući uslov za pričešće osim krštenja. No ako u Svetom pismu ne piše jasan uslov osim krštenja, to ne znači da svako može da se pričešćuje kako hoće.
„Nečista krv“ Bore Stankovića: Kako je Sofkina sudbina ispričala život u starom Vranju
Roman koji nije samo književno delo, već hronika jedne kulture, mentaliteta i ženske sudbine u patrijarhalnom društvu kraja 19. veka. Sofka iz „Nečiste krvi“ nije samo lik – ona je ogledalo Vranja onog doba.
Slavske šare iz Šumadije: Umetnost crtanja voskom na hlebu koja izumire
U selima oko Kragujevca i Topole, sve do sredine 20. veka negovao se neobičan običaj – ukrašavanje slavskog kolača crtežima od voska. Te šare nisu bile samo ukras, već i molitva, poruka i izraz domaćinske časti. Danas ovu tehniku poznaje samo nekoliko žena u Šumadiji.
Govor duvanja na Pešterskoj visoravni: Kako su pastiri komunicirali zvižducima na vetru
Na prostranstvima Pešterske visoravni, gde se reči gube u vetru, pastiri su razvili poseban način komunikacije – kroz zvižduke. Ovaj gotovo zaboravljeni običaj nazivan „govor duva“ bio je deo svakodnevice stočara koji su provodili dane na otvorenom, daleko jedni od drugih.
Vojislav Ilić Mlađi i zaboravljena poezija o Šumadiji: stihovi u kojima se čuje miris zemlje i zvuk zvona
Vojislav Ilić Mlađi, često u senci slavnog imenjaka, ostavio je snažan pesnički trag u srpskoj književnosti početkom 20. veka. Njegove pesme o Šumadiji, narodu i običajima danas su nepravedno zaboravljene, iako su svedočanstvo o vremenu u kojem se narodna duša pretakala u stih.
Komentari(0)