Pirotski ćilim, čuven po svojim živopisnim bojama i jedinstvenim šarama, jedan je od najprepoznatljivijih simbola srpske kulturne baštine. Ova tradicionalna umetnost izrade ćilima, koja se prenosi s kolena na koleno, suočava se sa izazovima modernog vremena.
Kroz priču o Pirotskom ćilimu, otkrivamo bogatu istoriju, simboliku i napore za očuvanje ove vredne tradicije.
Istorija Pirotskog ćilima
Pirotski ćilim potiče iz Pirota, grada u jugoistočnoj Srbiji, i vekovima je deo svakodnevnog života lokalnog stanovništva. Prvi zapisi o izradi ćilima datiraju iz 16. veka, kada su Piroćanke započele tradiciju tkanja koristeći vunu i prirodne boje. Tokom vremena, Pirotski ćilim je postao prepoznatljiv po svojim složenim geometrijskim šarama i visokokvalitetnoj izradi, što ga je učinilo cenjenim i van granica Srbije.
Simbolika šara
Svaki Pirotski ćilim nosi sa sobom priču ispričanu kroz šare i boje. Tradicionalne šare poput "elke", "kornjače" i "bubamara" imaju duboku simboliku, predstavljajući zaštitu, sreću i plodnost. Tkalje su pažljivo birale motive i boje, prateći stroge tradicionalne obrasce koji su se prenosili generacijama. Svaki ćilim je jedinstven, sa detaljima koji odražavaju lični pečat tkalje.
Možda vas zanima:
Ukus planine: Pirotski kačamak sa sirom i pretopom
Na obroncima Stare planine, gde zima ume da potraje i gde vetar nosi miris drvenih ognjišta, jedno jelo greje stolove već generacijama. Pirotski kačamak, jednostavan, ali bogat ukusom, nekada je bio oslonac svake seoske kuće tokom hladnih dana. Danas je simbol tradicije koju vredi čuvati.
JEDAN OD NAJSTARIJIH OVOG TIPA Sestrići cara Dušana podigli manastir na ruševinama starog hrama iz 11. veka
Manastir Sveti Đorđe poznat i kao manastir Temska, nalazi se na petnaest kilometara od Pirota. Ime je dobio po starom gradu Temcu, koji se nalazio nedaleko od manastira.
Možda vas zanima:
Ukus planine: Pirotski kačamak sa sirom i pretopom
Na obroncima Stare planine, gde zima ume da potraje i gde vetar nosi miris drvenih ognjišta, jedno jelo greje stolove već generacijama. Pirotski kačamak, jednostavan, ali bogat ukusom, nekada je bio oslonac svake seoske kuće tokom hladnih dana. Danas je simbol tradicije koju vredi čuvati.
JEDAN OD NAJSTARIJIH OVOG TIPA Sestrići cara Dušana podigli manastir na ruševinama starog hrama iz 11. veka
Manastir Sveti Đorđe poznat i kao manastir Temska, nalazi se na petnaest kilometara od Pirota. Ime je dobio po starom gradu Temcu, koji se nalazio nedaleko od manastira.
Možda vas zanima:
Ukus planine: Pirotski kačamak sa sirom i pretopom
Na obroncima Stare planine, gde zima ume da potraje i gde vetar nosi miris drvenih ognjišta, jedno jelo greje stolove već generacijama. Pirotski kačamak, jednostavan, ali bogat ukusom, nekada je bio oslonac svake seoske kuće tokom hladnih dana. Danas je simbol tradicije koju vredi čuvati.
JEDAN OD NAJSTARIJIH OVOG TIPA Sestrići cara Dušana podigli manastir na ruševinama starog hrama iz 11. veka
Manastir Sveti Đorđe poznat i kao manastir Temska, nalazi se na petnaest kilometara od Pirota. Ime je dobio po starom gradu Temcu, koji se nalazio nedaleko od manastira.
WIKIMEDIA COMMONS
Možda vas zanima:
Ukus planine: Pirotski kačamak sa sirom i pretopom
Na obroncima Stare planine, gde zima ume da potraje i gde vetar nosi miris drvenih ognjišta, jedno jelo greje stolove već generacijama. Pirotski kačamak, jednostavan, ali bogat ukusom, nekada je bio oslonac svake seoske kuće tokom hladnih dana. Danas je simbol tradicije koju vredi čuvati.
JEDAN OD NAJSTARIJIH OVOG TIPA Sestrići cara Dušana podigli manastir na ruševinama starog hrama iz 11. veka
Manastir Sveti Đorđe poznat i kao manastir Temska, nalazi se na petnaest kilometara od Pirota. Ime je dobio po starom gradu Temcu, koji se nalazio nedaleko od manastira.
Možda vas zanima:
Ukus planine: Pirotski kačamak sa sirom i pretopom
Na obroncima Stare planine, gde zima ume da potraje i gde vetar nosi miris drvenih ognjišta, jedno jelo greje stolove već generacijama. Pirotski kačamak, jednostavan, ali bogat ukusom, nekada je bio oslonac svake seoske kuće tokom hladnih dana. Danas je simbol tradicije koju vredi čuvati.
JEDAN OD NAJSTARIJIH OVOG TIPA Sestrići cara Dušana podigli manastir na ruševinama starog hrama iz 11. veka
Manastir Sveti Đorđe poznat i kao manastir Temska, nalazi se na petnaest kilometara od Pirota. Ime je dobio po starom gradu Temcu, koji se nalazio nedaleko od manastira.
Možda vas zanima:
Ukus planine: Pirotski kačamak sa sirom i pretopom
Na obroncima Stare planine, gde zima ume da potraje i gde vetar nosi miris drvenih ognjišta, jedno jelo greje stolove već generacijama. Pirotski kačamak, jednostavan, ali bogat ukusom, nekada je bio oslonac svake seoske kuće tokom hladnih dana. Danas je simbol tradicije koju vredi čuvati.
JEDAN OD NAJSTARIJIH OVOG TIPA Sestrići cara Dušana podigli manastir na ruševinama starog hrama iz 11. veka
Manastir Sveti Đorđe poznat i kao manastir Temska, nalazi se na petnaest kilometara od Pirota. Ime je dobio po starom gradu Temcu, koji se nalazio nedaleko od manastira.
Tehnika izrade
Izrada Pirotskog ćilima zahteva veliku veštinu i strpljenje. Proces tkanja može trajati mesecima, a uključuje pažljivu pripremu vune, bojenje prirodnim bojama i tkanje na horizontalnim razbojima. Pirotski ćilim se tkaje tehnikom dvostrukog tkanja, što znači da je ćilim identičan s obe strane, bez vidljivih krajeva niti. Ova tehnika daje ćilimu izdržljivost i dugovečnost.
Izazovi i očuvanje tradicije
Uprkos svojoj vrednosti i lepoti, tradicija izrade Pirotskog ćilima suočava se sa brojnim izazovima. Savremeni način života i industrijalizacija doprinose opadanju broja tkalja koje se bave ovom umetnošću. Mlade generacije često nemaju interesovanja ili prilike da nauče ovu veštinu, što dovodi do zabrinutosti za budućnost Pirotskog ćilima.
Da bi se očuvala ova umetnost, neophodni su napori na više nivoa. Lokalne inicijative za obuku novih tkalja, promocija Pirotskog ćilima kroz izložbe i turističke manifestacije, kao i podrška države, ključni su za očuvanje ove tradicije. Takođe, postoji potreba za stvaranjem tržišta za autentične Pirotske ćilime, kako bi tkalje imale ekonomsku sigurnost i motivaciju za nastavak rada.
Pirotski ćilim nije samo ukrasni predmet, već simbol bogate kulturne baštine i veštine koja se prenosi kroz vekove. Očuvanje ove umetnosti zahteva zajednički napor zajednice, institucija i ljubitelja tradicionalne srpske kulture. Kroz podršku i promociju, možemo osigurati da "zlatna nit" Pirotskog ćilima nastavi da se prede i oplemenjuje živote budućih generacija.
Izletište sa dušom: Devojački bunar i neobična crkva od drveta
Jedinstveno bogomolje u Banatu, okruženo legendom o nesrećnoj devojci i tišinom Deliblatske peščare.
Rtanj i njegova majčina dušica – miris koji leči
Biljka iz srca misteriozne planine, koja krije lekovitu moć i vekovima inspiriše narodne priče.
Prognana pesnikinja: Kako je Desanka Maksimović pisala stihove na papiru od šećera
Kako je nežni glas srpske poezije preživeo proterivanje i ratne godine, pišući i na papiru iz pakovanja šećera.
Kad je pun mesec u septembru 2025. i šta znači Žetveni Mesec
Spektakularan astronomski događaj obasjaće nebo početkom jeseni, a evo kada i zašto nosi posebno ime.
Minhenski psaltir: Najskuplja srpska knjiga od čistog zlata koja vekovima čeka povratak kući
Dragoceni molitvenik iz 14. veka, ukrašen zlatom i nekada čuvan u manastiru Privina Glava, danas se nalazi daleko od Srbije – u Bavarskoj državnoj biblioteci u Minhenu.
Komentari(0)