PREDIVAN VOJVOĐANSKI GRAD SA BOGATOM ISTORIJOM Prerada konoplje i vlakana svilene bube, zatim proizvodnja piva, bili su poznati u Kuli u 19. veku (VIDEO)

Jelena Vamović

14:00

Turizam 0

Kula je gradsko naselje u Srbiji, u opštini Kula, u Zapadnobačkom okrugu. Ovde se nalaze Srpska pravoslavna crkva Svetog Marka u Kuli i Rimokatolička crkva Sv. Đorđa u Kuli.

PREDIVAN VOJVOĐANSKI GRAD SA BOGATOM ISTORIJOM Prerada konoplje i vlakana svilene bube, zatim proizvodnja piva, bili su poznati u Kuli u 19. veku (VIDEO)
vikipedija

Grad je poznat po još nekim nazivima na drugim jezicima: mađ. Kúla, nem. Wolfsburg, Kula, ukr. Kula.

Kula je grad smešten u Vojvodini, u Zapadnobačkom okrugu, na raskrsnici tri velika grada, Novog Sada, Subotice i Sombora, u blizini dva graničnog prelaza sa Mađarskom i Hrvatskom i autoputa E75. Sama opština, kao i grad, Kula, ima veoma bogatu istoriju.

Istorija

Današnja Kula pominje se u istorijskim zapisima kao jedno od najstarijih naselja Bačke. Pretpostavlja se da je tu još 1522. godine, na početku 16. veka, postojao „grad od zemlje“ s turskom vojnom posadom i nešto malo unaokolo naseljenih Srba i Bunjevaca.

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

U stvari, najranije, zvanične podatke o Kuli srećemo u beleškama o posedu Ferenca Vešelenjija iz 1652. godine, kao i iz projekta grofa Štarenberga od 29. avgusta 1699. godine u kojem se govori o granici prema Turcima na kojoj je bila posada od 100 vojnika. Po svemu sudeći, Kula ili bliža okolina je bila naseljena mnogo vekova pre prvih nađenih zapisa o postojanju ovog mesta. Velika pustošenja u ovim krajevima i izmenjena struktura stanovništva su doprineli da tragovi ranijih naselja nestanu. Po narodnom predanju, u vreme Turaka, negde na teritoriji današnje Kule, postojala je jedna kula sa turskom posadom (manje utvrđenje ili osmatračnica), te se smatra da je mesto po toj kuli i dobilo naziv. O ovome ne postoje neki čvršći dokazi, niti su u tom pravcu vršena ozbiljnija istraživanja do danas. Pa ipak se zna da je u narednim vekovima ova teritorija često menjala gospodare da bi se tek posle Prvog svetskog rata pripojila matici Srbiji. I pored velikih pustošenja koja su Turci vršili u ovim krajevima su iz tih vremena ostali prvi pisani tragovi o postojanju Kule. Tako je zabeleženo u crkvenim zapisima prelatstva, Kaloča (Mađarska) o ubiranju dažbina (desetine) za crkvu.

 

 

"... 1543. godine... Kula (!) 12 forinti i 1 par čizama..."
"... 1650. godine... Kula 12 forinti i par čizama..."
U jednom zapisu iz 1733. godine je zabeleženo da je Kula imala 251 kuću. Zapisi iz tih vremena spominju Kulu kao: Kulja, Kola, Kula, Gornja Kula, Donja Kula, što upućuje na mogućnost postojanja i dva odvojena naselja: jedan deo naselja, verovatno na padinama uzvišice Telečke, a drugi negde ispred ovih padina.

Iz 18. i 19. veka postoje već redovniji zapisi o ovim krajevima. U Bačkoj, pa i u okolini Kule, s obzirom na prirodne pogodnosti prvenstveno se razvijala zemljoradnja i stočarstvo. Naseljavanje Mađara 1740. i Nemaca 1780-1785. godine imalo je pored ekonomskog, i nacionalno-politički karakter.

Početak organizovanog doseljavanja karpatskih Rusina na prostore današnje Srbije vezan je upravo za Kulu. U maju 1745. godine, komorske vlasti su sklopile ugovor sa prvom grupom rusinskih doseljenika, koji su pristigli u Kulu, odnosno na pustaru Kosceljisko, tako da se pomenuta godina (1745) među Rusinima u Srbiji obeležava kao početak njihovog doseljavanja, a tim povodom je 1995. godine u Novom Sadu održan i prigodan naučni skup, kojim je obeležena 250. godišnjica (1745-1995) doseljavanja Rusina na ove prostore.

 

 

Baš za okolinu Kule, pa i celu srednju Bačku, od ogromnog je značaja bilo iskopavanje odvodnog kanala od Kule do Vrbasa 1785. godine, kojim su odvođene vode iz močvarnih predela iz gornjeg atara Kule u prirodni tok rečice od Vrbasa prema Tisi. Ovaj kanal je produžen do močvarnog predela kod Novog Sivca 1786. godine. Već u periodu 1793-1797. godine ovaj kanal je produžen i povezan sa Dunavom i Tisom te je stvorena preteča današnjeg Velikog bačkog kanala. Tvorac ovog kanala je bio inženjer Jožef Kiš, koji je u ostvarenju ovog velikog poduhvata nailazio na mnogo nerazumevanja i velike teškoće.

Kula je pred sam kraj 19. veka povezana sa ostalim mestima makadamskim putem Sombor - Kula - Vrbas - Bečej, i Kula - Ruski Krstur - Odžaci. Direktnu železničku vezu dobija 1896. godine prugama Sombor-Kula-Bečej, i Mali Iđoš - Kula - Bačka Palanka. Železnička veza je postojala i ranije iako nešto udaljena od Kule, prugom Subotica - Vrbas - Novi Sad, kada je stanica u Vrbasu nosila naziv Vrbas-Kula.

Privreda Kule već u 18. veku beleži vidan razvoj, a u 19. i 20. veku umesto manufakturnog dobija industrijski karakter. Prerada konoplje i vlakana svilene bube, zatim proizvodnja piva, bili su poznati u Kuli u 19. veku. Početkom 20. veka selo je imalo 9.000 stanovnika; zanatstvo je bilo veoma razvijeno, dok je industrija bila u usponu. Kula je imala i svoj list: "Bacskai Kozerdekek".

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

A post shared by graziagora (@graziagora)

 

Ustaljenjem novonaseljenih stanovnika u 18. veku, ne samo zemljoradnja i stočarstvo, već i zanatstvo se počelo razvijati. Tako su u Kuli po zapisima iz 1815. godine postojali cehovi krojača, obućara, a kasnije 1819. godine cehovi ćurčija, tkača itd. Zanatstvo se naglo razvijalo, pa je 1894. godine zanatsko udruženje u Kuli brojalo 254 člana, a koji su evidentirali 154 pomoćnika i 59 učenika. Razvijeno zanatstvo je u ovom mestu bila kolevka industrijalizacije. Tako je:

1812. godine osnovana fabrika piva.
1876. godine je podignut prvi parni mlin.
1880. godine je osnovana fabrika plugova.
1882. godine je osnovana livnica i fabrika armatura.
1892. godine osnovana je fabrika svilenih tkanina.
1904. godine osnovana je fabrika stolarija.
1906. godine osnovana je fabrika šešira.
1908. godine je osnovana fabrika vunenih tkanina.
1916. godine je podignut Mlin „Žitobačka“.
1920. godine je podignuta fabrika kože, mada njena proizvodnja datira još iz 1753, kada su to bile manufakturne radionice, s malim brojem radnika i ponekom mašinom.


Neke od ovih fabrika su posle Prvog svetskog rata, a naročito za vreme svetske ekonomske krize (1929-1931. godine) prestale sa radom, kao što su fabrika svilenih tkanina, fabrika stolarije i fabrika šešira.

Manifestacije i festivali u Kuli

Kultura u ovom gradu obuhvata razne tradicionalne manifestacije poput muzičke manifestacije ’’Jesen stiže dunjo moja’’, republičkog festivala amaterskih pozorišta Srbije, festivala kulture ’’Crvena ruža’’, moto susreta, festivala ’’Ivanjsko cveće’’ali i mnogih drugih. Od 2018. u Crvenki je počela da se održava, veoma posećena, manifestacija pod nazivom ’’Slatki dani u srcu Bačke’’ koja za cilj ima da podstakne lokalnu autentičnost kroz kulturu, sport, etno-sadržaje, gastronomiju…

Građani opštine Kula pridaju veliki značaj kulturi kroz pozorište i razne sekcije. Oni svake godine ostvaruju ogroman uspeh u amaterizmu, kako sa svojim predstavama, tako i na smotrama recitovanja i folklora u svim uzrastima. Republički festival amaterskih pozorišta je jedna od najposećenijih kulturnih manifestacija ove opštine. Ovaj festival je jedan od najstarijih i održava se preko 50 godina, uglavnom početkom juna. Svaku noć, u toku trajanja festivala, mesta u pozorištu su popunjena. To je još jedan pokazatelj da građani Kule cene i prate sva dešavanja u svom gradu, pogotovo ona kulturna.

 

 

Izvor: vikipedija, namesto

POVEZANE VESTI
Pešterska visoravan

Ovaj deo Srbije postaje prava turistička atrakcija - gosti stižu iz svih delova sveta: Sabahudin je rendžer koji ih dočekuje i upoznaje sa lepotama Pešterske visoravni (FOTO)

Turizam

12:00

16 septembar, 2025

Deo Srbije koji poslednjih godina doživljava pravu ekpanziju kada je u pitanju razvoj turizma jeste Pešterska visoravan. Turisti u taj kraj dolaze u grupama i to iz svih delova sveta. Najviše ima Poljaka, Kineza, Rusa ali tu su naravno i domaći i gosti iz regiona. Skoro sve njih u nestvranim lepotama dočeka Sabahudin Abdagić, turistički vodič i rendžer koji svakodnevno radi na promociji Peštera.

Tagovi:
kula srbija vojvodina Srpska pravoslavna crkva Svetog Marka Rimokatolička crkva Svetog Đorđa

Komentari(0)

Loading