URAĐENA PO UGLEDU NA HILANDARSKU Bolnica Sveti duh u sklopu manastira bila je prva bolnica osnovana na teritoriji srpske srednjovekovne države!

Jovan Kragović

13:12

Turizam 0

Bolnica je osnovana 1208. ili 1209. godine, po dolasku Svetog Save u Srbiju, kada je bio napisan i Studenički tipik.

URAĐENA PO UGLEDU NA HILANDARSKU Bolnica Sveti duh u sklopu manastira bila je prva bolnica osnovana na teritoriji srpske srednjovekovne države!
Shutterstock

 

U kulturnoj riznici srpskog naroda, kao i u njegovoj sveukupnoj istoriji, manastir Studenica zauzima centralno mesto. On je i prvo i najsnažnije vrelo naše duhovne misli, izvor mnogih kreativnih vrednosti i utemeljitelj umetničke, književne i zdravstvene kulture.

 

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Da se ovaj manastir svrstava među najznamenitije srpske, ali i evropske srednjovekovne spomenike, dovoljno je poznato široj javnosti, a 1986. godine i zvanično verifikovano odlukom UNESCO-a o njegovom upisu u Listu svetske kulturne baštine.

Sveti Sava, u biografiji svoga oca Stefana Nemanje, o podizanju manastira Studenice kod Ušća nedaleko od Kraljeva, pored ostalog kaže:

„…bilo je ovo mesto kao pusto lovište zverova. Kada je došao u lov gospodin naš i samodržac Stefan Nemanja, koji je vladao svom srpskom zemljom, i kada je on lovio ovde, izvoli mu se da u ovom pustom mestu sagradi ovaj manastir“.

Dakle, Studenica je nastala u vreme kada je njen osnivač i rodonačelnik dinastije Nemanjića koja će vladati Srbijom gotovo dva veka, bio na vrhuncu svoje moći. Prvi deo radova na zidanju manastirske crkve i ostalih zdanja trajao je od 1183. do proleća 1196. godine, kada je Nemanja, ostavivši presto, primio monaški postrig i došao u svoj manastir.

URAĐENA PO UGLEDU NA HILANDARSKU Bolnica Sveti duh u sklopu manastira bila je prva bolnica osnovana na teritoriji srpske srednjovekovne države! Shutterstock
 

 

Početak XIII veka bio je na Balkanskom poluostrvu veoma buran. S jedne strane Bugari vrše česte upade u Srbiju (1203), u kojoj besni bratoubilački rat između Nemanjinih sinova Stefana i Vukana, a na drugoj strani krstaši osvajaju i pljačkaju Carigrad i osnivaju Latinsko carastvo (1204).

Pored tih nedaća Balkan, pa i srpske zemlje, pogađaju glad i epidemija kuge, uz veliki pomor stanovništva, o kome biograf Domentijan, u Žitiju svetih srpskih prosvetitelja Simeona i Save, piše:

„…jer kada dođoše inoplemenici vaistinu opustiše otečestvo naše, jedni poginuše od oružja, drugi beše odvedeni u ropstvo, posle dođe drugi inoplemenik zvani glad i ne žaleći rod naš, bez strela streljajući, i bez koplja bodući, i bez mača sekući… toliko leševa ostavljajući, tako da su bili puni dvori i kuće i raspuća, jer ne bejaše dovoljno grobara da ih sahranjuju, već su ih zakopavali u žitne jame.“

 

Ali, uporni Sava, u svom naumu da uredi državu, prvo udara temelje njene kulture. Između ostalog, on u Studenici osniva bolnicu, kao njen sastavni deo. Bilo je to, najverovatnije, 1207, odnosno tačno pre 800 godina.

Ipak, inicijativa za osnivanje prve srpske bolnice ne može se pripisati samo Savi Nemanjiću. Naime, bolnica u Studenici (kao i ona u Hilandaru) bila je osnovana po ugledu na vizantijske bolnice, konkretno – na bolnicu manastira Svete Bogorodice Evergetide (Dobrotvorke), čiji je tipik preveden na srpski jezik za potrebe bolnice u Studenici.

URAĐENA PO UGLEDU NA HILANDARSKU Bolnica Sveti duh u sklopu manastira bila je prva bolnica osnovana na teritoriji srpske srednjovekovne države! Shutterstock
 

Ako znamo da je tipik Svete Bogorodice Evergetide bio u stvari tipik velike carigradske crkve Svete Sofije i da su sa organizacijom crkvenog života u oba objekta bili podjednako upoznati i Sava i otac mu Nemanja, onda se može reći da se osnivanje prve bolnice na srpskom tlu pripisuje njihovoj zajedničkoj inicijativi.

Prva srpska bolnica služila je samo za lečenje, što je u to vreme bila retkost i u ostalom delu Evrope. Na zapadu kontinenta su se tada uglavnom osnivala prihvatilišta za siromahe i bolesnike od neizlečivih hroničnih bolesti, kao i svratišta. Ovo ne znači da u Srbiji toga vremena nije bilo i ovakvih ili sličnih socijalnih ustanova. Potvrdu da je prva srpska bolnica bila isključivo medicinska ustanova nalazimo u Studeničkom tipiku.

Studenička bolnica nalazila se u zasebnom objektu u okviru manastirskog kompleksa. Obolelim monasima, za čije lečenje je bolnica prvenstveno bila namenjena, Studenički tipik (glava 40) preporučuje strpljenje za vreme lečenja i skromnost u prohtevima. Ipak, isti dokument propisuje grejanje prostorije u kojoj leže bolesni monasi.

Manastir Studenica na mapi:

 

 

POVEZANE VESTI
Mileševa

Čuvar srednjovekovnih freski vanvremenske lepote U ovoj srpskoj svetinji je freska koja se smatra jednom od najlepših na svetu

Turizam

19:00

15 oktobar, 2025

Sedište episkopije Srpske pravoslavne crkve, na zidovima starim osam vekova čuva neke od najvrednijih dometa srpskog fresko slikarstva. Iako su freske rađene u vizantijskom stilu koji nije dozvoljavao unošenje novina u način slikanja, mileševski slikari donose promene, daju duh i život freskama, i stvaraju unikatana dela vanvremenske lepote po kojima će Mileševa i „Beli anđeo“ postati svetski poznati.

Tagovi:
Manastir Studenica srbija spc duhovni turizam

Komentari(0)

Loading