“Žitije Mardarija” kao srpski mitski narativ: Neispričani deo naše književnosti koji spaja svetitelja i narodnog junaka
Zaboravljeno srednjovekovno žitije o svetom Mardariju krije elemente mitske naracije, predanja o božanskoj pravdi, prirodi i senkama koje govore – što ga čini jedinstvenim spojem duhovnog i epskog.
Iako većina poznaje najvažnija srpska žitija poput onih o Svetom Savi i Stefanu Dečanskom, "Žitije svetog Mardarija" ostaje gotovo nepoznato široj javnosti. A u tom tekstu kriju se elementi koji podsećaju na najdublje slojeve srpske mitologije. Tu su planina koja govori, vuk koji vodi kroz noć, i voda koja nestaje kad se izgovori laž. Iako pisano u formi hagiografije, ovo žitije ima sve karakteristike narodnog mita: sukob svetlosti i senke, predskazanja i prirodu koja reaguje na greh.
Kombinacija religijskog i mitskog
Žitije svetog Mardarija, koji je prema predanju živeo u 14. veku kao monah u predelima između Kosova i Toplice, prikazuje kako se svetitelj ne bori samo protiv greha – već protiv nevidljivih bića koja pokušavaju da ga odvedu iz monaške tišine. Čitav tekst ima atmosferu nalik narodnoj bajci, sa detaljima koji ne pripadaju strogoj teologiji.
Planina, vuk i voda – mitski elementi u žitiju
Kroz tekst se provlače motivi mitskih vodiča: vuk koji dolazi u snu, planina koja mu odjekom pomaže da pobegne od iskušenja, i voda iz koje se čuje glas preminulog brata. Sve to žitiju daje mitski kvalitet koji se retko sreće u svetovnoj književnosti.
Zašto danas vredi da se čita
Ovo žitije je dragoceno jer pokazuje kako se srpska hrišćanska pismenost prelivala u narodnu svest, i obrnuto. U njemu su i bog i priroda učesnici u borbi dobra i zla. Takva knjiga nije samo religiozni tekst – već arhetipska slika sveta u kome je sve živo i sve ima glas.
Savindan po starom kalendaru: Zaboravljeni običaji za zdravlje iz avgusta
Kako su naši stari 27. avgusta palili sveće i kuvali lekovite napitke da bi spremni dočekali jesen
Kralj Dragutin Nemanjić: Vladar koji je presto prepustio bratu, ali zadržao najveći deo moći
Priča o kralju koji je, posle nesreće na lovu, formalno abdicirao, ali je iz senke nastavio da vlada Srbijom i Bosnom
Kako su žene dobile ulice u Beogradu: Imena koja kriju priče, a kojih je iznenađujuće malo
Beograd ima više od 2.500 ulica, ali samo mali procenat nosi imena žena. Ta retka imena pričaju priče o vladarkama, književnicama, revolucionarkama, umetnicama i narodnim junakinjama – i svaka od njih nosi sloj istorije koji prolaznici retko znaju.
DNEVNA DOZA PRAVOPISA Kako se piše: sve vreme, svo vreme ili celo vreme?
Da li i Vi pravite ovu grešku?
Ovo ime za devojčice je bilo najlepše u Jugoslaviji: Roditelji ga danas baš izbegavaju
Vrlo su rezervisane u odnosu sa drugim ljudima
Komentari(0)