TRADICIONALNI SRPSKI MUZIČKI INSTRUMENTI Frula, gusle, tambure, gajde i danas uživaju veliku popularnost (FOTO/VIDEO)
Mogu biti proizvodi kućne radinosti, dečijih ruku, seoskih majstora ili fabričke proizvodnje.
Smatra se da broj muzičkih instrumenata u Srbiji nije velik, ali ipak postoje sve glavne vrste i tipovi. U narodne muzičke instrumente ubrajaju se svi instrumenti na kojima se tradicionalno izvodi narodna muzika. Oni mogu biti proizvodi kućne radinosti, dečijih ruku, seoskih majstora ili fabričke proizvodnje.
Shutterstock/Tamburaši
Izgleda da se među dečijim muzičkim instrumentima nailazi na najveću raznovrsnost. Svako godišnje doba daje deci nove materijale za građenje muzičkih instrumenata sezonskog karaktera. To su svirale od vrbe, zove, truba — borija od mlade kore drveta, od žitne stabljike, trava i list, guslice od kukuruzovine i dr. Osim guslica svi navedeni instrumenti pripadaju grupi aerofonih muzickih instrumenata.
Shutterstock/Truba
Istoj grupi pripada i najrasprostranjeniji i najkarakterističniji instrument u Srbji svirala, koja i danas uživa veliku popularnost. Pripada podgrupi labijalnih svirala sa bridom. Ima šest rupica za prebacivanje tonova i jednu glasnicu. Pravi se od šljivovog, drenovog ili javorovog drveta, a ukrašava paljenim ukrasima, oplitanjem žicom ili rezbarenom ornametikom. Ima ih raznih veličina od kojih zavisi visina tonova. Manji instrumenti se zovu: svirala, svirajka, sviralja, frula, flura (kod Vlaha u Istočnoj Srbiji), a drugde se skoro svuda zovu duduk.
Shutterstock/Duduk
U tip labijalnih svirala sa koso zarezanim piskom spadaju dvojnice. Rupe — glasnice nalaze se na prednjoj strani, na kojoj su i rupe za prebiranje tonova. Njih ima sedam: četiri na levoj i tri na desnoj strani. Dvoglas koji se na dvojnicama izvodi zavisi od tipa dvoglasa oblasti iz koje oni potiču.
Shutterstock/Frula dvojnica
U tip svirala jednostrukim jezičkom spadaju paljke, surle, lejka i gajde. Prve tri se prave od tikve sa dužom drškom na kojoj su rupice za prebiranje, a korpus tikve koji je otvoren, služi kao rezonator. Pisak se uglavljuje posebno. Gajde su nekada bile rasprostranjene po celoj Srbiji kao i svirala. Danas ih ima u istočnoj i južnoj Srbiji, a u zapadnoj se samo pamti da ih je nekada bilo skoro svuda.
Shutterstock/Gajde
Glavni delovi gajdi su: meh ili mešina, prebiraljka ili gajdenica, duvaljka ili dulić i prdak ili prdaljka. Meh se najčešće pravi od prevrnute jareće kože. Zavisno od gajdenice postoje u praksi dva tipa gajdi: gajde sa jednocevnom gajdenicom, rasprostranjene po jugoistočnoj Srbiji, i gajde sa dvocevnom gajdenicom, rasprostranjene po ostalim krajevima i u Vojvodini.
Shutterstock/Gajde
Vojvodjanske gajde imaju još i meh za naduvavanje laktom. Prebiraljka sa rupicama služi za sviranje melodije, druga prebiraljka proizvodi prateći ton koji se tokom sviranja prekida (kvarta ispod osnovnog tona), a prdaljka bez prekida svira donju oktavu od osnovnog tona. Gajde su bile sastavni deo svake svečanosti, svadbe, sabora i drugih veselja.
Shutterstock/Zurle
Njihova je funkcija bila uglavnom da sviraju za igru i da stvaraju dobro raspoloženja. Postoji podaci da su gajde pratile žetvene radove u polju u vreme kad se želo srpom (zapadna Srbija). Inače, one su jedini muzički instrument koji se javlja kao pratnja obredne igre u koledarskim običajima.
Od aerofonih muzičkih instrumenata sa dvostrukim jezičkom veoma su poznate bile zurle (u paru) sa tupanom ili bubnjom. Ovaj se sastav i danas sačuvao na Kosovu i ponegde u južnoj Srbiji.
Shutterstock/Zurle
Kordofoni muzički instrumenti zastupljeni su u oba tipa, po načinu kako proizvode tonove. Gusle pripadaju tipu gudačkih instrumenata, a tambure tipu trzačkih instrumenata. Od membranofonih muzičkih instrumenata poznat je veliki bubanj (na jugu Srbije tupan) kao pratilac zurli ili "bleh" muzike. Bubnjić se cesto pominje često zajedno sa sviralom, a doboš, u čisto društvenoj funkciji, predstavljao je pozivni signal za okupljanje ljudi da bi im se saopstile važne mesne vesti.
Shutterstock/Zurle
Osim svirale, tradicionalni muzički instrumenti sve više nestaju i polako ustupaju mesto savremenijim, novijim, fabričke proizvodnje. Jedan od najpopularnijih je svakako harmonika, dominantni instrument u svakom folklornom sastavu, pored klarineta, violine i kontrabasa. U poslednje vreme kontrabas sve vise zamenjuje elekrična gitara.
Od većih instrumentalnih sastava u užoj Srbiji, posebno su popularni "bleh" orkestri ili trubaci koji broje 6—14 clanova.
Izvor: Muzička enciklopedija III, srbijuvolimo
Odnos Isidore Sekulić i Ive Andrića do danas intrigira: Dok je on voleo ženu koje nema, Isidora mu pisala pisma
Odnos između nobelovca Ive Andrića i književnice Isidore Sekulić predstavlja jedan od najzanimljivijih i najkompleksnijih u istoriji srpske književnosti
Zlu kraljicu voleo je samo kralj Aleksandar: Bila je sa pola vojske, a kad je slagala da je trudna - um mu se pomračio
Šta je sve uradila kraljica Draga da "otvori oči" kralju, ali on je bio slepo zaljubljen u nju
Najčudniji i najužasniji običaji koji su postojali u Srbiji: Prve bračne noći svekrva zapomaže, a snaja spava sa svekrom
Najčudniji i najužasniji običaji koji su postojali u Srbiji uglavnom su sprovođeni prve bračne noći.
Prvi restorani u Srbiji – Gde su se nekada jela najbolja jela?
Kako su izgledali prvi ugostiteljski objekti u Srbiji
Misteriozna umetnička dela u srpskim crkvama
Skrivena simbolika fresaka i ikona
Komentari(0)