GUSLE KOJE SU SPASILE ISTORIJU Smatra se jednim od 100 najznačajnijih Srba svih vremena

Lepote Srbije

14:00

Kultura 0

Filip Višnjić (1767 — 1834) je jedan od najpoznatijih srpskih guslara i tvoraca srpskih narodnih pesama.

GUSLE KOJE SU SPASILE ISTORIJU Smatra se jednim od 100 najznačajnijih Srba svih vremena
Shutterstock

Često ga opisuju kao "srpski Homer" jer je bio slep i talentovan za poeziju. Živeći u vremenu od izuzetnog značaja za srpsku istoriju, tokom srpskih ustanka protiv osmanske okupacije, pisao je pesme o ovim događajima, koji će kasnije postati veoma cenjeni deo srpske epske poezije. U nemogućnosti da se pridruži borbi, Višnjić je pokušao da podigne moral sunarodnika i komponovao mnoge pesme, dokumentujući borbe u vidu epske poezije. Danas se smatra jednim od 100 najznačajnijih Srba svih vremena.

Filip Višnjić je rođen na Majevici, u selu Gornja Trnova, kod Ugljevika, gde je planirana izgradnja replike njegove rodne kuće. Oslepevši od velikih boginja još kao dete, Višnjić je postao profesionalni pevač. S guslama u rukama je putovao po čitavom Bosanskom pašaluku, pa i dalje, sve do Skadra. Po selima i na manastirskim saborima pevao je Srbima, a prolazeći kroz gradove pevao je na dvorovima turskih prvaka. Dve publike tražile su različite pesme tako da je Višnjić imao dva različita repertoara, jedan za svoje hrišćanske, a drugi za muslimanske slušaoce. Njegove pesme o Svetom Savi karakteristične su za manastirski, hagiografski repertoar slepih pevača.

 

 

ŽIVOT

Bio je iz bogate porodice Vilića. Otac mu je rano umro. Preudavši se u selo Međaše, majka je četvorogodišnjeg sina odvela sa sobom. Po njenom nadimku — Višnja — Filip će dobiti prezime.

U osmoj godini Filip Višnjić je preležao boginje koje su mu ostavile ožiljke na licu i oduzele mu vid. Godine 1787. Viliće je zadesila nesreća. Svrativši njihovoj kući, nekakvi Turci nasilnici udare na čast jedne žene, lepe Đurđije. Da se osvete za nanetu štetu, Vilići jednog Turčina poseku, a drugog obese pred kućom, o šljivu ularom s njegova konja. Kazna ih ubrzo stigne. Svi odrasli muškarci, tri strica i jedan stričević, bili su odvedeni u Zvornik i ubijeni. Porodici su oduzeli carsko pravo i ime Vilića se skoro zatrlo.

Na starome ognjištu više nije bilo hleba za Filipa, a ni na novome jer mu je tih godina umrla i majka. Naučivši da svira u gusle, mladić je napustio Međaše, potucajući se drumovima i pesmom proseći hleb. Putovao je godinama obišavši Bosanski pašaluk, Hercegovinu, došao do Skadra. U selima i oko manastira pevao je hrišćanskoj raji, a svraćao je i na dvorove muslimanskih prvaka koji su ga primali s poštovanjem.

 

 

STVARALAŠTVO

Pored toga što je bio redaktor starih pesama, Filip Višnjić je bio i tvorac novih pesama. Između ostalih njegovih pesama, ističu se sledeće:

Smrt Kraljevića Marka; jedna od najboljih pesama o najpopularnijem junaku srpskog eposa
Dve pesme hagiografskog karaktera, o Svetom Savi
Hajdučka pesma o megdanu Baje Pivljanina i bega Ljubovića
Trinaest pesama o Prvom srpskom ustanku
Trinaest pesama „iz Karađorđina vremena“, zajedno s još nekoliko manje značajnih pesama od drugih pevača, čine poslednji, ustanički ciklus srpskog narodnog eposa. Nove pesme o novim događajima stvarali su i drugi pevači u to vreme, među njima i jedan od najvećih, Starac Raško, ali one sve zaostaju za pesmama koje su pevali o starim vremenima.

Filip Višnjić se, međutim, uzdigao među prve upravo novim pesmama.

 

 

ZNAČAJ

Svojim oslobodilačkim poletom Višnjić je najsličniji Petru II Petroviću Njegošu, sa kojim ga i inače vezuje niz zajedničkih crta. Iako je stvarao u tradicionalnim okvirima narodne epike i služio se standardnim formulama i klišeima, Višnjić je umnogome prerastao te okvire i u najboljim svojim trenucima dao epiku novog tipa, ustaničku, oslobodilačku, revolucionarnu pesmu, sa snažnim individualnim obeležjima. On stoji na prelazu između usmenog i književnog stvaralaštva, između narodne pesme i Njegoša. Umro je u Grku 1834. godine. Seljaci su ga sahranili u svom groblju i na velikoj krstači od hrastovine urezali mu gusle.

Izvor: vikipedija

POVEZANE VESTI
Tagovi:
filip višnjić gusle srpski homer gornja trnova ugljevik smrt kraljevića marka petar drugi petrović njegoš

Komentari(0)

Loading