DANAS JE NACIONALNI PRAZNIK RUSINA Odakle dolazi nacionalna manjina koja ima najmlađi literaturni slovenski jezik
U bogatoj tradiciji Rusina 17. januar 1751. godine, kada je administrator komirskih imanja Habsburške monarhije u Bačkoj, Franc Jozef de Redl potpisao je Ugovor o naseljavanju pustare Veliki Krstur je ostao upamćen te se počev od 2007. godine obeležava kao nacionalni praznik Rusina u Srbiji.
Na prostor današnje Srbije Rusini su se doselili iz severoistočnih županija nekadašnje Ugarske. Sredinom 19. veka rusinska zajednica je brojala oko 8 500 duša, koje su živele u Ruskom Krsturu, Kucuri, Novom Sadu, Šidu, Berkasovu, Starom Vrbasu, Bačincima, Petrovcima i Mikloševcima (današnja Republika Hrvatska). Kasnije se povećava broj Rusina u Đurđevu i Gospođincima, a nastaju i rusinske kolonije u Bikiću, Sremskoj Mitrovici, Novom Orahovu i Subotici.
Po istorijskom poreklu, Rusini pripadaju Istočnim Slovenima. Pišu ćiriličnim pismom, a jezik Rusina u Srbiji se danas drži za najmlađi literaturni slovenski jezik. Zvanično je kodifikovan 1923. godine Gramatikom bačvansko-rusinskog govora dr Havrijila Kosteljnika, jednog od najobrazovanijih i najpoznatijih vojvođanskih Rusina.
Prva rusinska, tada konfesionalna škola, otvorena je u Ruskom Krsturu 1753. godine, a danas na rusinskom jeziku postoji kompletna obrazovna vertikala od predškolskog do fakultetskog obrazovanja. Katedra za rusinski jezik i književnost, koja danas nosi naziv Odsek za rusinistiku, osnovana je 1982. godine na Filozofskom fakultetu Novosadskog univerziteta. U Ruskom Krsturu radi srednja škola na rusinskom jeziku, jedina u svetu. Po zvaničnim statistikama, kod Rusina nema nepismenih, a više od 10% populacije ima visoko obrazovanje.
Po poslednjem popisu iz 2011. godine u Republici Srbiji, pretežno u Vojvodini živi 14.246 pripadnika rusinske nacionalne manjine. Zahvaljujući više od dvoipovekovnom životu na ovim prostorima, Rusini drže Republiku Srbiju za svoju matičnu zemlju. Istovremeno, Rusini su i posrednici u vezama Srbije sa regijama i državama srednje i istočne Evrope, gde se nalaze i njihovi istorijski koreni.
POSLEDNJA TAJNA OBRENOVIĆA: Skandalozna priča o Kralju Milanu i zašto je izbačen iz Srpske pravoslavne crkve
Kralj Milan Obrenović bio je bonvivan, reformator i prvi krunisani vladar moderne Srbije. Ipak, njegova vladavina, obeležena ambicijom i slabošću, završila se u skandalu. Otkrivamo zašto je njegova odluka o razvodu dovela do otvorenog sukoba sa Srpskom pravoslavnom crkvom i zašto je izopštenje iz vere bila najveća politička kazna.
TITOV NESTALI ČOVEK: Priča o Sretenu Žujoviću, ministru koji se suprotstavio Titu i završio u samici bez suđenja
Sreten Žujović, poznat i kao "Crni", bio je jedan od najbližih Titovih saboraca, član Politbiroa i heroj NOB-a. Međutim, njegov život se dramatično preokrenuo 1948. godine kada je izabrao pogreшну stranu u sukobu sa Staljinom. Otkrivamo zašto je ovaj moćni ministar pao u nemilost i kako je izgledala politička čistka u vrhu Partije.
KAKO JE NASTAO ZLATNI KRUG: Priča o najvećem blagu u Srbiji i zašto su se Keltima tresle ruke od straha
Srbija je vekovima bila raskrsnica Rimskog i Keltskog carstva, ali i bogato nalazište zlata. Otkrivamo jednu od najvećih arheoloških misterija: priču o zlatnom keltskom blagu iz Donje Brnjice i zašto su drevni ratnici verovali da je zlato ukleto.
JEDINI SRPSKI OBIČAJ KOJI PLAŠI DECU: Zašto su Koledari maskirani i kako su "čupave zveri" terale zle duhove iz Pomoravlja
U periodu oko Božića, srpska sela su nekada obilazile neobične, maskirane povorke sa zvonima i štapovima. To nisu bile maškare za zabavu; to su bili Koledari – drevni ritual koji ima duboke paganske korene. Otkrivamo ko su bile "čupave zveri" i zašto je ovaj običaj bio ključan za plodnost i sreću u novoj godini.
"Jednog u jamu, sa drugim u slamu": Preci su žene ponižavali izrekama, sad se zgražavamo od onoga što je Vuk zapisao
U plejadi Vukovih izreka, koji pršte od ponižavajućeg položaja žene, možemo da steknemo utisak kakav je njen položaj bio u 19. veku
Komentari(0)