SRBI I ZAPAD, JOŠ OD SREDNJEG VEKA Kako izgleda duga istorija odnosa sa zapadnim centrima moći: Od politike, preko bračnih veza, do privrede
U percepciji prosečnog Srbina odnosi Srbije i zapada imaju uglavnom negativan predznak, ali činjenica je da su Srbi, još od srednjeg veka, imali bliske odnose sa zapadnim centrima moći.
Od kada, iz kog perioda, datiraju prvi podaci o saradnji, bilo koje vrste - vojne, ekonomske, diplomatske - nekog srpskog vladara i vladara sa zapada i na koji način su sarađivali - razgovaramo sa istoričarem Aleksandrom Uzelcem, višim naučnim saradnikom Istorijskog instituta u Beogradu.
- Još od ranog srednjeg veka Srbi su održavali kontakte sa zapadnim centrima moći, najviše sa Franačkom državom i italijanskim zemljama. Ovi kontakti bili su političke, ekonomske i kulturne prirode. O tome, iz najranijeg perioda, nije ostalo puno pisanih izvora, ali se ovaj uticaj može pratiti kroz arheološki materijal, pre svega naoružanje koje je u srpske zemlje stizalo sa zapada. Od početka 12. veka uspostavljene su i bračne veze između srpske loze Vukanovića i ugarskih Arpada, čeških Pšemisla i drugih zapadnih vladarskih dinastija. Prethodnici Stefana Nemanje sarađivali su sa Venecijom, Ugrima, Normanima i nemačkim vladarima u borbi za samostalnost srpskih zemalja protiv Vizantije, a kontakti sa zapadnim svetom su u vreme ranih Nemanjića postali još intenzivniji - kaže Uzelac.
Poznato je da su se u srednjevekovnoj Srbiji stranci uglavnom bavili rudarstvom. Ko su oni bili, odakle su dolazili? Da li su zbog još nekog posla boravili u srpskim zemljama? Uzelac kaže da je prisustvo stranih rudara u srpskim zemljama primetno od sredine 13. veka.
Možda vas zanima:
VITEZ CARA DUŠANA: Jedini je smeo da mu kaže "NE"
Strani ratnici, najamnici, nisu bili novina tada kralja Dušana, već su započeli mnogo ranije, još sa Milutinom.
JELOVNIK CARA DUŠANA Specijaliteti sa dvora u carskoj Srbiji
NA dvoru prvog srpskog cara, Dušana Nemanjića koji je državu proširio do neslućenih razmera, dobre hrane nije nedostajalo
Možda vas zanima:
VITEZ CARA DUŠANA: Jedini je smeo da mu kaže "NE"
Strani ratnici, najamnici, nisu bili novina tada kralja Dušana, već su započeli mnogo ranije, još sa Milutinom.
JELOVNIK CARA DUŠANA Specijaliteti sa dvora u carskoj Srbiji
NA dvoru prvog srpskog cara, Dušana Nemanjića koji je državu proširio do neslućenih razmera, dobre hrane nije nedostajalo
Možda vas zanima:
VITEZ CARA DUŠANA: Jedini je smeo da mu kaže "NE"
Strani ratnici, najamnici, nisu bili novina tada kralja Dušana, već su započeli mnogo ranije, još sa Milutinom.
JELOVNIK CARA DUŠANA Specijaliteti sa dvora u carskoj Srbiji
NA dvoru prvog srpskog cara, Dušana Nemanjića koji je državu proširio do neslućenih razmera, dobre hrane nije nedostajalo
- Oni su značajno unapredili postojeću rudarsku proizvodnju i bili zaslužni za otvaranje niza novih rudnika koji su činili okosnicu ekonomske moći Nemanjića. Većina pridošlih rudara bili su Sasi koji su u srpske zemlje došli iz istočne Ugarske, odnosno današnje Transilvanije u Rumuniji, bežeći od provale Mongola 1241. godine. Srpski kralj Uroš I je saske rudare prihvatio, a njima je bilo zajemčeno posebno zakonodavstvo i sudstvo u skladu sa njihovim običajima. Tokom vremena Sasi su se utopili u domaće stanovništvo, ali su sve do kraja srednjeg veka zadržali poseban pravni status. Pored rudarstva, oni su se takođe bavili zanatstvom i trgovinom - objašnjava Uzelac.
Za cara Dušana je poznato da su mu ličnu gardu činili Tevtonci. Zašto je baš njih izabrao, pitali smo našeg sagovornika.
- Kao i drugi srednjovekovni vladari, Nemanjići su se u velikoj meri oslanjali na najamnike, odnosno na strane vojnike. Najamnici su bili lično odani vladaru i njihov rok službe nije bio ograničen feudalnim pravima kao što je to bio slučaj sa domaćom vojskom. Dušan je imao na raspolaganju dve grupe najamnika. Prvu su činili Katalanci, odnosno ljudi iz zemalja Aragonske krune, a drugu Tevtonci, odnosno ljudi sa područja habzburških zemalja – današnje Austrije i Slovenije. Tevtonsku kompaniju u Dušanovoj službi predvodio je vitez Palman iz Štajerske, a među njegovim ljudima je bilo i etničkih Nemaca i predaka današnjih Slovenaca. Razlog zašto je Dušanov izbor pao baš na Katalance i Tevtonce ležao je u prostoj činjenici da su i jedni i drugi bili na glasu širom tadašnje Evrope kao hrabri i odvažni vojnici.
Zanimljiv je bio i odnos srpskih vladara prema katoličkoj crkvi. Stefan Prvovenčani prilikom krunisanja 1217. traži i dobija krunu od pape Honorija. Srpskom kralju bilo je važno da krunu dobije sa Zapada.
- S obzirom na to da Romejsko carstvo, odnosno Vizantija nije drugim vladarima priznavala najviše vladarske titule, priznanje kraljevske vlasti je moglo doći samo sa zapada, odnosno od strane pape. Pape su i drugim evropskim vladarima potvrđivali kraljevske titule kroz čin krunisanja koje bi po pravilu vršio njihov predstavnik – legat. Iz ovog razloga je Stefan Prvovenčani u više navrata nastojao da dobije kraljevsku krunu iz Rima, što mu je konačno uspelo krajem 1217. godine, kada je papa Honorije III uslišio njegovu molbu i poslao legata koji je Stefana krunisao, po svemu sudeći, u Crkvi Sv. Petra i Pavla u Rasu. Krunisanje je Stefanu Prvovenčanom donosilo neophodni prestiž, učinivši ga jednakim po rangu najuglednijim evropskim vladarima toga vremena.
Nije samo krunisanje srpskog kralja bila tema razgovora sa papama. Bilo je dosta pokušaja da se Srbi približe Rimu.
- Cilj papske kurije je bio prevođenje nemanjićkih vladara na crkvenu uniju, što je značilo zadržavanje pravoslavnih obreda i liturgije, ali uz priznanje vrhovne verske suprematije papa. U stvari, srednjovekovne pape uopšte nisu bile zainteresovane za pokatoličavanje pravoslavnih, već je njihova primarna želja bila da potvrde svoj vrhovni autoritet u celokupnom hrišćanskom svetu. Uprkos verskim razlikama, odnosi nemanjićkih vladara i papa bili su, uglavnom, dobri. Prilikom krunisanja, od Stefana Prvovenčanog nije traženo da pređe na uniju, ali su neki njegovi naslednici deklarativno iskazivali spremnost da to učine, zarad ostvarivanja određenih političkih ciljeva. Tako je, početkom XIV veka, kralj Milutin ponudio papi Klimentu V da će prihvatiti crkvenu uniju ukoliko mu papa zauzvrat pomogne da svog sina Stefana (potonjeg kralja Stefana Dečanskog) učini zakonitim naslednikom prestola. Papa je svoj deo pogodbe ispunio, ali je Milutin od obećanja odustao. Pola veka kasnije car Dušan je papi Inoćentiju VI ponudio prelazak na uniju ukoliko bude imenovan za predvodnika velikog krstaškog pohoda protiv Turaka Osmanlija. Međutim, tadašnje pregovore o pokretanju krstaškog rata, prekinula je Dušanova iznenadna i prerana smrt krajem 1355. godine. Tako, za vreme nemanjićke epohe do prelaska na uniju nije došlo, a ovim pokušajima su se, prirodno, najviše protivili predstavnici pravoslavne crkve - zaključuje Aleksandar Uzelac.
Megahit na Tviteru: Srpska istorija ima SVOJU DENERIS i pokorila je internet
Odvajkada je poznato da priča nije zanimljiva ako je pripovedač ne dočara baš onako i onoliko da drži pažnju publici. Danas ne sedimo oko vatre, ne pripovedamo uz gusle i sve se više okrećemo pripovedačima sa društvenih mreža.
AMERIKANAC HOĆE DA POSTANE SRBIN Obožava našu istoriju, uči srpski i planira da se preseli ovde: "Jedna stvar o vama me fascinira"
Aron Palasios, tiktoker iz Amerike, oduševio je Srbe kada je, kao kreator istorijskog sadržaja na ovoj mreži rekao da je zaljubljen u srpsku istoriju.
Upozoravao je kneza da mu se sprema ubistvo, ali on mu nije verovao: Bio je desna ruka Mihaila Obrenovića, a ovako mu se Karađorđev sin osvetio
Voleo je da prati sve tehničke novine i bio među prvima u Beogradu koji je u svoju kuću uveo telegraf i telefon. Imao je prizemne porodične kuće u Kosovskoj ulici, na brojevima 25 i 30, koje više ne postoje jer su srušene.
Uzdasi Titove ljubavnice budili su borce noćima: Sahranio je u dvorištu kraj psa da bi non-stop dolazio da je oplakuje
Davorjanka Paunović umrla je od tuberkoloze u proleće 1946. Po Titovom naređenju, sahranjena je u krugu Belog dvora
Bilje koje se bere samo u avgustu – i suši u senci
U srpskoj tradiciji, avgust je mesec kada biljke “daju sebe do kraja” – ali samo ako ih obereš u pravo vreme i osušiš u hladovini
Komentari(0)