ŠTA JE KONJSKI PRAZNIK U SRBIJI Domaćica ritualno hrani konje i poskakuje i rže, a pravilo je da svi ukućani dođu kući pre mraka
Srpska verzija obreda koji je vezan za poznati konjski praznik
U istočnoj Srbiji ne samo da je dobro očuvan kult Tračkog konjanika već i osobeni kult svetog Todora - koji je dobio hristijanizovanu transpoziciju. To je pokretni praznik i pada u prvu subotu uskršnjeg posta.
Čistim ponedeljkom počinje, a Todorovom subotom završava šestodnevni praznik: Todorova nedelja. Domaćinstvo koje drži konje obavezno umesi tzv. "konjski kolač", koji se negde naziva i kopitnjak. Na obrednim hlebovima iz istočne Srbije, taj hleb je ili probušen u sredini, još u testu - i u rupu stavljen ovas, negde i so, ili je ekscentrično izbušen, tako da podseća na "konjsku ploču" ili "kopitu" - otuda kopitnjak. U nekim krajevima postavljaju se simbolične naznake: "konjanik i konj" ili su, pak, sasvim realistički reljefno prikazani konj i konjanik. Ima i primera da je taj hleb pečen kao celovit, a tek naknadno probušen.
Na dan Todorove subote, pošto se obave trke konjima, odnosno pošto konji budu projahani po poljima - plodnosti radi, svaki domaćin svome konju na "kamenu stancu", ili kako ga narod istočne Srbije naziva "stolovnom kamenu", ritualno daje da nagrize ovaj kolač, ili se, pak, so i ovas - koji su zajedno pečeni sa hlebom, stave u zobnicu i tako sa ostalom hranom konj nahrani u dvorištu domaćina. U istočnoj Srbiji domaćica ima glavnu ulogu u ritualnom hranjenju konja.
Možda vas zanima:
Zašto se peru ruke po povratku sa sahrane?
Jedan od običaja koji je vezan za groblje jeste obavezno pranje ruku nakon posete.
Vodopad koji se pojavljuje i nestaje – prirodni fenomen Srbije
Ovaj misteriozni vodopad nalazi se u istočnom delu Srbije, u blizini Zlotske pećine i Lazarevog kanjona. Nastaje kada se sneg sa planinskih vrhova topi i puni podzemne tokove. Voda tada probija kroz stene i stvara moćan slap koji može dostići visinu od čak 20 metara.
Možda vas zanima:
Zašto se peru ruke po povratku sa sahrane?
Jedan od običaja koji je vezan za groblje jeste obavezno pranje ruku nakon posete.
Vodopad koji se pojavljuje i nestaje – prirodni fenomen Srbije
Ovaj misteriozni vodopad nalazi se u istočnom delu Srbije, u blizini Zlotske pećine i Lazarevog kanjona. Nastaje kada se sneg sa planinskih vrhova topi i puni podzemne tokove. Voda tada probija kroz stene i stvara moćan slap koji može dostići visinu od čak 20 metara.
Možda vas zanima:
Zašto se peru ruke po povratku sa sahrane?
Jedan od običaja koji je vezan za groblje jeste obavezno pranje ruku nakon posete.
Vodopad koji se pojavljuje i nestaje – prirodni fenomen Srbije
Ovaj misteriozni vodopad nalazi se u istočnom delu Srbije, u blizini Zlotske pećine i Lazarevog kanjona. Nastaje kada se sneg sa planinskih vrhova topi i puni podzemne tokove. Voda tada probija kroz stene i stvara moćan slap koji može dostići visinu od čak 20 metara.
Međutim, kod Srba žena koja hrani konja ne mora, kao u bugarskom ritusu, da ovom prilikom fingira "konjsko" rzanje i podskakivanje. Činjenica da žena učestvuje u ritualu otkriva htonski karakter demonskog bića kome je obred posvećen.
S obzirom na strukturu rituala, naime, da se na Todorovu subotu pali smeće, veruje se da ovaj praznik izražava trojni smisao: praznuje se istovremeno i za zdravlje konja, ali i zbog htonskih mitskih konja i jahača, kao i radi zaštite od zmija. Poznato je da su osnovni atributi "tračkog heroja": konj, zmija i pas koji čine njegova mitska i htonska obeležja. U istočnoj Srbiji je i danas još veoma živo predanje o tračkom konjaniku, a negde i sam ritual koji se izvodi u čast i slavu kulta "tračkog konjanika", razume se, sa slovenskim preosmišljavanjem. Postoje, dakle, brojna ukazivanja da je ovaj kult postojao i pre dolaska Slovena. Na mnogim reljefima pronađenim u zahvatu priobalja Dunava, u istočnoj Srbiji i Bugarskoj, prikazana je, osim konja i konjanika, još i "zmija", negde čak i "pas", odnosno "vuk", posebno "hromi vuk", čija je simbolička paralela lik "hromog konja".
Shutterstock
Šta čini okosnicu ovoga kulta u srpskoj mitološkoj verziji? Srbi veruju da se odmah iza noći Todorove subote kreću povorke konja kao povorke demona, pokojnika i predaka, i da se, osim zdravih u povorci nalaze i hromi konji. U pojedinim srpskim sredinama toga dana je ženama zabranjeno da peru kosu; deca se moraju okupati pre tzv. "konjskih trka"; vatra se u kući ne sme ložiti. Verovalo se da "todorci" - zli demoni, ne vole dim. Na ovu činjenicu, naime, da "oganj" i "konj" doista čine mitološko jedinstvo, ukazuju i naše izreke, odnosno zakletve, koje, kako je rečeno, treba smatrati "kristalima" narodne mudrosti: "Tako me živi oganj ne sažegao!" ili "Tako me konjska kopita ne satrla!'', "Tako mi ovoga ognja!''
Ukoliko je neophodno da se dete na dan Todorove subote okupa, postoji obaveza da se u korito sa vodom stavi konjska potkovica ili ploča kao apotropejon - magijsko zaštitno sredstvo. Isto tako, neveste se toga dana ne smeju češljati, pre svega zbog zmija, jer bi, u suprotnom, mogle kasnije videti zmiju u polju. Na prostoru "šopskog kulturnog areala" zbog zmija se, dakle, ženama zabranjuje da peru kosu. Veoma je važna mitološka povezanost konja sa češljanjem kose i sa zmijama, zatim, sa pranjem kose, kao i sa zabranom loženja vatre, odnosno grejanja vode, i najzad, sa dimom koji se ne sme da odiže sa zemlje. Postoji, naime, verovanje o povezanosti zmije i konja, odnosno da se geneza "zmije" nalazi u konjskoj dlaci.
I u okolini Vršca - na prostoru istočne vertikale naše državne teritorije Srbije, za praznik Svetoga Todora, čiji je kult u ovom kraju još uvek dosta dobro sačuvan, "domaćice mese kolače koje nazivaju 'todorčići'". U tom smislu prave se od testa "oblici potkovica na koje se u određenom razmaku stavljaju zrna kukuruza, koja treba da označe klince kojima se potkovica zakiva. Todorčići se, prema narodnom verovanju mese kao zaštita od Todorovih konja, koji ljudima mogu da naprave velike štete, da pogaze useve, a i ukućanima da nanesu zlo. Stoga se ranije vodilo računa da, za vreme Todorove nedelje, ukućani treba da budu u kući pre mraka".
Lepote Srbije su i na Viberu gde vam donosimo razne priče, pridružite se našoj zajednici.
Ukoliko volite predivne fotografije naše zemlje, zapratite našu Instagram stranicu.
BONUS VIDEO:
Rudinsko jezero kod Sjenice: Nestvarno plavetnilo koje ne postoji na mapama
Na visoravni između Peštera i Zlatara, nadomak sela Rudine, nalazi se veštačko jezero koje nije poznato ni većini lokalnih turista. Rudinsko jezero, stvoreno zbog regulacije vodotoka, danas je pravo prirodno ogledalo – tiho, čisto i gotovo zaboravljeno.
Veliki vrh kod sela Lopiže: Najlepši nepoznati vidikovac iznad Uvca
Iznad čuvenih meandara reke Uvac, postoji vidikovac koji turisti retko posećuju, ali koji nudi jedan od najimpresivnijih pogleda u Srbiji. Veliki vrh, smešten iznad sela Lopiže, prava je prirodna terasa za ljubitelje tišine, fotografije i planinarenja.
Ova banja u Srbiji ima jednu od najlekovitijih voda u Evropi: Zbog blagodeti i lečenja dolaze ljudi iz celog sveta
Za njena lekovita svojstva znali su još Dositej Obradović i knez Miloš
Vodopad Kozica kod Ljubovije: Najmanji vodopad u Srbiji koji skriva najlepši planinski potok
Na obroncima Azbukovice, u blizini Ljubovije, nalazi se vodopad koji visinom ne osvaja, ali lepotom toka i prirodnim ambijentom oduzima dah. Vodopad Kozica, visok svega tri metra, deo je istoimenog potoka koji pravi jedno od najčistijih kupališta u zapadnoj Srbiji.
Vidikovac Ploče iznad Lima: tajno mesto koje otkriva najlepši pogled u jugozapadnoj Srbiji
Iznad planinskih useka Pribojske banje i toka reke Lim, nalazi se vidikovac Ploče – skrivena tačka sa koje se pruža jedan od najlepših panoramskih pogleda na jugozapad Srbije. Malo je poznata turistima, ali je omiljena među planinarima i fotografima.
Komentari(0)