Mesto gde je kralj Ričard Lavlje Srce vidao rane – mitovi o zakopanom zlatu i misterije bazilike Arača

Jadranko Žugić

12:00

Kultura 0

Smeštena usred banatske ravnice, između Novog Bečeja i Novog Miloševa, Bazilika Arača predstavlja jedan od najtajanstvenijih spomenika srednjovekovne arhitekture u Srbiji. Njene ruševine i danas plene pažnju, podsećajući na vekove kada su u ravnici Banata preplitane religije, narodi i legende.

arača
Shutterstock

Istorija i poreklo

Pouzdani podaci o vremenu njenog nastanka ne postoje, ali se pretpostavlja da je podignuta u 13. veku, na temeljima starije crkve, možda još iz 12. veka. Pronađena nadgrobna ploča iz tog doba, ukrašena pletenim ornamentom i predstavom svetitelja, potvrđuje da je ovo mesto imalo duhovni značaj i pre same gradnje bazilike.

Crkva je bila trobrodna bazilika bez transepta, sa tri polukružne apside i krstastim svodovima. U stilu je spajala romaniku i gotiku – polukružne i blago prelomljene lukove, uske prozore i bogato ukrašene fasade. Materijal je bio kamen, opeka i mermer, a krajem 14. veka na apsidi je podignut i gotički zvonik.

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Tokom vekova Arača je bila rušena i obnavljana. Već od 18. veka stajala je u ruševinama, a u međuvremenu je služila i kao crkva, i kao utvrđenje, i kao džamija.

Zlatno doba Arače

Najveći uspon Arača je doživela između 12. i 15. veka, a upravo se 15. vek pamti kao njeno zlatno doba. Tada je imala status opiduma – prelaznog oblika između sela i pravog grada. Stanovnici opiduma uživali su posebne povlastice, među kojima i pravo na održavanje vašara. Tako je u Arači sreda bila trgovački dan, kada se okupljalo okolno stanovništvo.

Godine 1442. Arača je pripadala despotu Đurđu Brankoviću i bila značajno naselje Torontalske županije. U njoj su se održavali sabori i pisale povelje, što govori o njenom političkom značaju. Pre toga je bila deo poseda despota Stefana Lazarevića, kao nagrada od ugarskog kralja Žigmunda nakon Angorske bitke 1404. godine. Sa Stefanom i njegovim naslednicima, Arača je ušla u sastav velikog despotskog kompleksa koji je obuhvatao Beograd, Mačvu i brojne gradove širom Ugarske.

Ipak, politički potresi su učinili da Arača više puta menja gospodare. Nakon smrti Đurđa Brankovića, nasleđuje ga sin Lazar, ali posle pada Smedereva 1459. godine ugarski kralj Matija Korvin oduzima sve posede srpske despotovine na teritoriji Ugarske. Tada Arača gubi nekadašnji sjaj, a Bečej prelazi u ruke porodice Silađi.

Zamršena istorija i legende Arače

Araču su pustošili Kumani, zatim i Osmanlije. Smatra se da je prvobitno podignuta da bi se hristijanizovalo slovensko stanovništvo Banata. Najpre su je držali benediktinci, potom franjevci, a u predanjima se pominje da su u njoj bogoslužili i pravoslavni i katolici.

U 15. veku bila je u posedu srpskih despota, a tokom osmanskih osvajanja prepravljana je u džamiju i odbrambenu tvrđavu. Početkom 18. veka potpuno je napuštena, a stanovništvo iz okoline se povuklo. Kamen i opeka sa zidina vekovima su korišćeni za druge gradnje, dok su tragovi tragača za blagom i danas vidljivi u okolini.

Legende o Arači su brojne. Jedna kaže da je tu svoje blago zakopao Atila Bič Božji. Druga, još živopisnija, govori da je engleski kralj Ričard Lavlje Srce, vraćajući se iz Trećeg krstaškog pohoda, ovde pronašao utočište. Navodno je u Arači prezimio, dok su mu monasi vidali rane lekovitim blatom iz obližnjeg Slanog kopova. Predanje kaže da je tu zakopao i svoj štit sa zlatnim lavovima.

Čak i danas ima onih koji, sa detektorima metala, pretražuju okolicu u potrazi za skrivenim blagom. Na taj način, Arača je ostala ne samo spomenik kulture, već i mesto večite misterije.

Značaj i kulturno nasleđe

Bazilika Arača proglašena je spomenikom kulture od izuzetnog značaja. Konzervatorski radovi na njoj sprovedeni su sedamdesetih godina 20. veka, a i danas predstavlja nezaobilaznu destinaciju za ljubitelje istorije, arhitekture i fotografije. Njene gotičke ruševine, usamljene u ravnici, deluju gotovo nestvarno i često se nazivaju „banatska Notr-Dam“ ili „srpski Stounhendž“.

Informacije za posetu

Do Arače se ne može prići direktno asfaltiranim putem. Najbliži prilaz vodi poljskim i zemljanim stazama kroz atar, pa posetioci najčešće dolaze automobilom do obližnjih sela, a zatim nastavljaju peške. Najlepši utisak ostavlja u proleće i leto, kada se oko ruševina prostire more zelenila.

Posetu Arači vredi spojiti sa obilaskom Novog Bečeja i Novog Miloševa, gde se nalaze i druge znamenitosti, poput dvorca Karačonji i Slanog Kopova, čuvenog po jedinstvenoj flori i fauni.

POVEZANE VESTI
Tagovi:
Arača bazilika Srednji vek

Komentari(0)

Loading