NAJOZLOGLAŠENIJI I NAJVEĆI LOGOR U SRBIJI Organizovano bekstvo 105 logoraša bio je jedinstveni događaj u porobljenoj Evropi

J. K.

19:15

Turizam 0

Kompleks nekadašnjeg kioncentracionog logora “Crveni krst” u Nišu utvrđen je za spomenik kulture od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju odlukom Izvršnog veća SR Srbije iz 1979. godine .

NAJOZLOGLAŠENIJI I NAJVEĆI LOGOR U SRBIJI Organizovano bekstvo 105 logoraša bio je jedinstveni događaj u porobljenoj Evropi
Shutterstock

 

Logor Crveni krst u Nišu, danas Memorijalni kompleks „12. februar”, bio je jedan od koncentracionih logora koje su širom Srbije osnovale Nemačke okupacione snage 1941. godine, prvo kao privremeni logor za smeštaj ratnih zarobljenika jugoslovenske kraljevske vojske.

Logor se nalazio na periferiji grada, u neposrednoj blizini Fabrike duvana i Železničke stanice Crveni krst (pa je i sam logor nezvanično po njoj nazvan Logor na Crvenom krstu). Glavna logorska zgrada sa pomoćnim objektima podignuta je 1930.godine i do rata je služila kao vojni magacin. Tu svoju funkciju zadržala je do septembarskih dana 1941.godine kada su je Nemci opljačkali i adaptirali za koncentracioni logor. Logor se tokom rata stalno punio i praznio. Bilo je dana kada je bilo preko 1 500 ljudi u njemu.

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Bio je to jedan od najozloglašenijih i najvećih logora u Srbiji. Kroz njega je tokom četvorogodišnjeg postojanja prošlo preko 35.000 rodoljuba i simpatizera NOP-a, zarobljenih partizana, Roma, Jevreja. Posebno je poznat po bekstvu 105 zatvorenika u partizane 12. februara 1942. godine. U odmazdi posle bekstva, za 11 poginulih nemačkih vojnika streljano je 1.100 rodoljuba. Organizovano bekstvo logoraša bio je jedinstveni događaj u porobljenoj Evropi.

Do bekstva logor je bio opasan bodljikavom žicom, a posle bekstva je celi kompleks ograđen zidom. Logor se sastoji od centralne zgrade zatvora, tri pomoćne zgrade, četiri stražarske kućice, dve kule osmatračnice i dva tornja. Centralna logorska zgrada ima dva sprata i potkrovlje na kom se nalazilo 20 samica. Konzervatorsko-restauratorski radovi su izvedeni 1979. i 2004. godine.

U logoru je vladao režim strave i užasa. Fizičko i psihičko uništavanje ljudi bio je glavni cilj čuvara logora. Pod udarcima kundaka umirali su ljudi u dvorištu logora. Čistači su iznosili leševe na obližnje đubrište. Kočijaši koji su odnosili đubre bili su zapanjeni, jer su na gomili đubreta ležali mrtvi i pobijeni ljudi. Pod nemačkom komandom naređeno je da se potrpaju u džakove i odvezu na groblje.

Najrodoljubiviji čin hrabrosti i prkosa logoraša prema neprijatelju iskazan je na samom Bubnju za vreme jednog od mnogobrojnih streljanja. Nepoznati osuđenik je pred plotun stisnuo pesnicu, podigao je u nebo i pozdravio slobodu koja će doći. Taj detalj je inspirisao vajara Ivana Sabolića da izradi spomenik u vidu tri pesnice, koji se i danas može videti na spomen obeležju Bubanj.

Logor " Crveni krst" na mapi: 

 

Komentari(0)

Loading