Njoj je Vuk Karadžić do groba bio zahvalan: Prva srpska književnica 3 puta se udavala pa testamentom sve ostavila u šoku
Eustahija Arsić, rođena 14. marta 1776. u Irigu je prva srpska književnica i vlasnica biografije kakvom se ne mogu pohvaliti ni znatno modernije i naprednije kulture u to vreme.
Spakovala je u svojih 66 godina makar tri biografije – jednu književnu, drugu kao istinska i prevažna dobrotvorka, i treću – kao žena.
Iako je rođena u Irigu, mestu koje je sama divno opisala kao ono gde se rađaju izuzetni ljudi, odrasla je u Aradu, za našu istoriju i kulturu jednom od bitnijih gradova. Odrasla je u familiji u kojoj se očito polagalo na obrazovanje, sve u duhu prosvetiteljstva s čijim su idejama bili upoznati i širili ih učeniji Srbi.
Takvi temelji u kojima se buduća pesnikinja obrazovala u prirodnim i društvenim naukama, u jezicima – govorila je najmanje četiri – i naravno u književnosti, stvarali su osim šireg ličnog obrazovanja i mogućnost slobodnog, odnosno slobodoumnog razmišljanja, individualizma. Od čega je samo korak bio do svesti o položaju žena i budućeg vlastitog angažmana i poborništva obrazovanja i školovanja žena.
Možda vas zanima:
Ko je odlučio da Dositej Obradović i Vuk Stefanović Karadžić počivaju rame uz rame? Večnost spojila pismenost pod istim drvetom tišine
Mada su se u životu razmimoilazili u mišljenjima, Dositej Obradović i Vuk Stefanović Karadžić danas leže jedan pored drugog — simbolično ujedinjeni u smrti. Njihova večna kuća nalazi se u porti Saborne crkve u Beogradu, mestu koje nosi više značenja nego što se na prvi pogled čini.
Ovo je najjezivija srpska izreka! Mnogi nisu ni svesni njenog jezivog značenja, korene vuče iz doba Osmajlija
Ova izreka se spominje u našoj poznatoj srpskoj pesmi
Možda vas zanima:
Ko je odlučio da Dositej Obradović i Vuk Stefanović Karadžić počivaju rame uz rame? Večnost spojila pismenost pod istim drvetom tišine
Mada su se u životu razmimoilazili u mišljenjima, Dositej Obradović i Vuk Stefanović Karadžić danas leže jedan pored drugog — simbolično ujedinjeni u smrti. Njihova večna kuća nalazi se u porti Saborne crkve u Beogradu, mestu koje nosi više značenja nego što se na prvi pogled čini.
Ovo je najjezivija srpska izreka! Mnogi nisu ni svesni njenog jezivog značenja, korene vuče iz doba Osmajlija
Ova izreka se spominje u našoj poznatoj srpskoj pesmi
Možda vas zanima:
Ko je odlučio da Dositej Obradović i Vuk Stefanović Karadžić počivaju rame uz rame? Večnost spojila pismenost pod istim drvetom tišine
Mada su se u životu razmimoilazili u mišljenjima, Dositej Obradović i Vuk Stefanović Karadžić danas leže jedan pored drugog — simbolično ujedinjeni u smrti. Njihova večna kuća nalazi se u porti Saborne crkve u Beogradu, mestu koje nosi više značenja nego što se na prvi pogled čini.
Ovo je najjezivija srpska izreka! Mnogi nisu ni svesni njenog jezivog značenja, korene vuče iz doba Osmajlija
Ova izreka se spominje u našoj poznatoj srpskoj pesmi
Kasnije, već kao odrasla upoznaje se i sa za nju ključnim delima – čita Jovana Rajića i Atanastija Stojkovića, a kao i kod gotovo svih budućih intelektualaca te generacije, izvesno najvažniji susret jeste onaj s pisanjem i idejama veličanstvenog Dositeja Obradovića.
Kasno počinje pisati i još kasnije objavljivati – tek 1814. izdaje, i to anonimno, svoj prvenac „Sovjeti maternji“, poučno-didaktički rad u duhu vremena, u spoju stihova i proze. Pored toga objavila je još jednu knjigu, „Poleznaja razmišlenija o četireh godištnih vremeneh“. Nakon toga nije više mnogo pisala, a dela su joj više imala famu što ih je napisala slobodoumna i obrazovana žena, nego što su verojatno bila čitana. Do smrti, 1843. godine, bila je gotovo zaboravljena.
Strahovito potresna je njena molba u stihu, preklinjanje da je ne zaborave: „Spomenite mja so pjesnimi, ljubimci muzi, tu ja žertvu potrebujem blagodarnosti”. Ovaj prvi, bolni „Spomenite mja so pjesnimi”, svakoga ko se još seća moderne naše poezije odmah će podsetiti na Trifunovićev „pamtite me po pjesmama mojim…”. Na nesreću, s Eustahijom Arsić dugo nije bilo tako, a možda ni uopšte, i razlozi po kojima je danas upamćena uglavnom su vanknjiževni.
Štaviše, ona nije bila ni upamćena, nego su je ponovo počeli otkrivati književni istoričari i urednici poput Andre Gavrilovića i Ilije Ognjanovića Abukazema tek pred kraj stoleća, u doba kraja romantizma već.
Razlog manje poznatosti, osim u polnom i rodnom problemu, leži najvjerovatnije i u Eustahijinom stilu pisanja i ponajprije jeziku. Pisala je slavenoserbskim, jezikom srpskih prosvetitelja, bliskim Dositeju, odnosno stilom koji pokušava napraviti iskorak prema narodnom jeziku, ali zadržava arhaičnu, hibridnu crtu i učenu visokoparnost već tada preživelog stila i rečnika.
Nakon nacionalne, dolazi i vreme lingvističke revolucije i kopernikanskog obrata srpskoga i južnoslavenskih jezika – odnosno tačnom metaforom: vreme vukovskog obrata. Zanimljivo je onda da je Vuk pokazivao otvoreno poštovanje i hvalu ka Eustahiji Arsić.
To je onaj drugi deo biografije Eustahije Arsić – fantastične dobrotvorke. A upravo u slučaju, uviek s parama kuburećeg Vuka, nalazi se najljepši i najdirljiviji primer velikodušnosti Eustahijine.
Ovu, kako je Vuk svojom hercegovačkom bistrinom laskajući zove „blagodarnom i visokoučenom gospođom”, on je molio da nađe pretplatnike za zbirku njegovih sakupljenih narodnih pesama, tog današnjeg blaga našega roda i kulture. Eustahija Arsić skupila je stotinjak imena abonenata koji su platili uredno svoj deo. U potresnom epilogu otkrilo se da je prodala samo nekoliko primeraka njegove knjige, a sve ostalo kupila je sama i podelila, šireći artefakt revolucije apostola novoga jezika – ovoga našega današnjega kojim i sad pišemo.
Treća njena biografija unutar istoga života, ona koja bi bez sumnje bila najprivlačniji i najprovokativniji materijal za zamišljeni film o njenom životu, spada u mutan predio gde se ukrštaju javno, društveno i privatno, lično – žensko, štaviše erotsko.
Ne može se ni zamisliti kako mora da je u ono doba, na istočnom rubu jedne konzervativne monarhije, izgledala činjenica da se jedna žena udavala tri puta i rastajala od dva muškarca. To bi bio skandal neopisivih razmera i u jednom Parizu toga vremena, a kamoli u ovim našim krajevima.
Prvi brak Eustahijin bio je s nekim trgovcem u Koprivnici, drugi u Karlovcu, s izvesnim bogatašem koji je dobio i titulu plemića pa je od toga časa i ona sama postala Eustahija plemenita Arsić. Da takva žena, iz visokog društva, izađe iz braka pa još i nekažnjeno, bez stigme, to mora da je bio unikum vremena.
Ne samo od strane malograđana, nego osuda je dolazila i od kolega po peru, pa tako smušeni Joakim Vujić negde piše kako je Eustahija „u supružestvu veoma neščasna bila”, dok joj po drugom izvoru „ni nevera nije bila strana”. Kad Vujiću bude financirala od vlastitih para njegovo „Životoopisanije”, nakon toga će ta brakolomka za njega postati „blagodarna do poslednjeg dihanija”.
Ostavši udovica i bez poroda ona ipak nesebično i bez gorčine, pre smrti 1843. sastavlja testament i sve ostavlja drugima: prijateljima, crkvama, bolnicama, školama i za samu Maticu srpsku, kao i novac od kamata za siromašne udovice.
(p-portal.net)
Sakriven među stenama Jerme: manastir Poganovo i njegove čuvene legende
Na levoj obali reke Jerme, nedaleko od sela Poganovo, smešten je manastir posvećen Svetom Jovanu Bogoslovu. Sklopljen sa prirodom, među strmim stenama koje se nadvijaju nad rekom, ovaj manastir deluje kao da je iznikao iz samog kamena. Spoj duhovnosti, umetnosti, legendi i prirodnih lepota čini ga jednim od najlepših kutaka jugoistočne Srbije.
Đeravica, Albanska golgota i legende Prokletija - sneg, bol i ponos srpske istorije
Na krajnjem jugozapadu Srbije, Kosovu i Metohiji, na tromeđi sa Crnom Gorom i Albanijom, uzdiže se najdramatičniji planinski venac Balkana – Prokletije. Ove „Uklete planine“ oduvek su budile strahopoštovanje svojim strogim grebenima, večnim snegom i nepristupačnim vrhovima, ali i privlačile one koji žele da osete moć netaknute prirode.
Tajna veza kneza Mihaila i glumice Katarine Ivanović: ljubav koja je potresla Beograd
Malo je poznato da je jedan od najomiljenijih srpskih vladara, knez Mihailo Obrenović, imao burnu ljubavnu aferu koja je intrigirala tadašnji Beograd. Iako se u istoriji najviše pamti po političkim reformama i tragičnom ubistvu u Košutnjaku 1868, njegov privatni život bio je jednako uzbudljiv.
Krvava misterija u Topčideru 1842: Ubistvo Karađorđevićevog generala
U haotičnim godinama nakon Prvog i Drugog srpskog ustanka, Srbija je bila poprište političkih intriga i sukoba između Obrenovića i Karađorđevića. Jedan događaj iz 1842. godine ostao je upamćen kao prava krvava misterija – ubistvo generala Avrama Petronijevića, jednog od najbližih ljudi Karađorđevića.
Atentat na kralja Aleksandra Obrenovića koji je propao
Kralj Aleksandar Obrenović ostao je upamćen po krvavom Majskom prevratu 1903. godine, kada su on i kraljica Draga brutalno ubijeni u dvoru. Ipak, malo je poznato da su zavere protiv njega počele mnogo ranije, a jedan od pokušaja atentata umalo da promeni tok istorije Srbije još krajem 19. veka.
Komentari(0)