Ruske monahinje u fruškogorskom manastiru i poslednji podvig jedne heroine

Jadranko Žugić

12:00

Kultura 0

Na jugozapadnim obroncima Fruške gore, na oko dva kilometra severno od sela Divoš, smestio se manastir Kuveždin. Okružen šumom, baštama i potokom koji protiče pored njegovih zidina, na nadmorskoj visini od oko 150 metara, on je kroz vekove bio i duhovno uporište i simbol istrajnosti. Posvećen je Svetom Savi i Svetom Simeonu Mirotočivom, a njegova prošlost krije burna stradanja i neprekidna vaskrsavanja.

manastir Kuveždin
Shutterstock

Osnivanje i prvi zapisi

Po predanju, manastir je podigao despot Stefan Štiljanović oko 1520. godine. U rukopisnim knjigama beleži se da su njegovim zaslugama nastali Kuveždin i Šišatovac. Prvi pisani pomen potiče iz 1566. godine, gde se manastir navodi kao „Sveti Sava, drugo ime Kuveždin, blizu sela Vanđinca“. Od tada je bio važan centar širenja kulta Svetog Save i Simeona u Sremu.

Teška iskušenja pod Turcima

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Možda vas zanima:

Kuveždin je kroz vekove bio na udaru. U XVII veku, turski zapovednik Sinan-beg hteo je da ga razruši i iskoristi kamen za gradnju u Mitrovici, ali ga je tadašnji mitropolit Pajsije spasao otkupom. Time je manastir sačuvan, ali je njegova sudbina i dalje bila vezana za iskušenja i obnavljanja.

manastir Kuveždin Shutterstock
 

Ženski manastir i ruske monahinje

Krajem XVIII veka, monahinje iz manastira Slanci kod Beograda, pred naletom Turaka, sklonile su se u Kuveždin. Tu su obnovile konak 1810. godine i crkvu 1815. godine, čime je manastir postao ženski.

Posle Oktobarske revolucije 1917, u Kuveždin, tražeći spas i utočište, dolazi i više ruskih monahinja, pa je 1923. godine manastir zvanično proglašen ženskim. Njegovo sestrinstvo tada je brojalo nekoliko desetina monahinja koje su čuvale bogosluženje i imanje.

Dolazak ruskih monahinja dao je novu snagu manastiru: Kuveždin je tih godina postao mesto susreta srpskog i ruskog pravoslavlja. Vernici iz okolnih sela svedočili su o njihovoj predanosti, strogoći, ali i toplini koju su unosile u zajednicu.

Stradanja u Drugom svetskom ratu

Najveće tragedije manastir je doživeo tokom Drugog svetskog rata. Posle okupacije, monahinje su proterane, a manastir opljačkan i spaljen 1942. godine.

U proleće 1944. Nemci i ustaše su crkvu i konake bombardovali i minirali. Od nekadašnjeg hrama ostale su samo razrušene, čađave zidne plohe, a konaci pretvoreni u gomilu šuta.

Akademik Dejan Medaković ostavio je potresno svedočanstvo: da su prilikom pustošenja manastira, ustaše zatekli jednu od monahinja kako sama prenosi teške ikone u kapelu na monaškom groblju. Ona je u ovom svom nadahnutom podvigu mučki ubijena, ali je uspela da spasi više od polovine čuvenog ikonostasa slikara Pavla Simića. Te ikone kasnije su prenete u parohijsku crkvu u obližnjem Divošu. Uništeni su i arhiva, riznica i biblioteka, a vredni predmeti nepovratno izgubljeni.

Obnova i život danas

Uprkos pustošenju, monaški poredak je obnovljen odmah nakon rata, iako u teškim uslovima. Novi konaci podignuti su između 1994. i 1997. godine, a od 2006. godine obnova je sprovedena po projektima stručnjaka Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Sremske Mitrovice. Hram je rekonstruisan, ponovo je postavljen veličanstveni ikonostas, a kompleks je dopunjen grobljanskom kapelom posvećenom Vaznesenju i malom kapelom Svetog Jovana Zlatoustog.

Danas je Kuveždin muški manastir, a nastojatelj je otac Varnava Lukić. Svetinja ponovo okuplja vernike i polako vraća nekadašnji sjaj, postajući simbol istrajnosti i obnove na Fruškoj gori.

Duhovni i kulturni značaj

Kroz vekove, Kuveždin je bio i mesto molitve i simbol narodne upornosti. Njegova burna istorija – od osnivanja i ženskog manastira, preko uloge ruskih monahinja, do rušenja i savremene obnove – oslikava i sudbinu srpskog naroda. Kao deo fruškogorskog „srpskog Atosa“, Kuveždin je spomenik vere, stradanja i stalnog vaskrsavanja.

POVEZANE VESTI
Tagovi:
Manastir Kuveždin fruška gora Sveti Sava

Komentari(0)

Loading